Κρανιά.

Τα κράνα είναι καρποί που χρησιµοποιούνται από την  αρχαιότητα για
φαρµακευτικούς σκοπούς ιδίως για αντιµετώπιση καρδιαγγειακών παθήσεων,
παθήσεων του γαστερο-εντερικού συστήµατος, για αντιµετώπιση της
δυσπεψίας, αλλά και σαν τονωτικό µετά από κοπιαστικές εργασίες.
Η καλλιέργεια της κρανιάς είναι µία καλλιέργεια που µπορεί να αναπτυχθεί σε
ορεινές και ηµιορεινές περιοχές κυρίως των περιοχών που ευρίσκονται σε
υψόµετρο 300-900m. Η κρανιά είναι ένα φυτό που µαζί το ιπποφαές το
µύρτιλλο, τις τρούφες κλπ  µπορεί να αποτελέσει µία εναλλακτική καλλιέργεια

που µπορεί να δώσει εισόδηµα στους κατοίκους αυτών των περιοχών.
Η κρανιά είναι ένα δένδρο που αυτοφύεται στις ορεινές περιοχές της χώρας
µας και για τον λόγο αυτό είναι πολύ καλά προσαρµοσµένη στις
εδαφοκλιµατικές συνθήκες της Ελλάδος.  Είναι φυτό που αντέχει σε πολύ
χαµηλές θερµοκρασίες που φθάνουν τους -25

Η κρανιά είναι ένα φυλλοβόλο δένδρο που φθάνει σε ύψος  5-10 µέτρων. Το
έδαφος στο οποίο µπορεί να αναπτυχθεί δεν είναι ειδικό. Σχεδόν σε όλα τα
είδη εδαφών µπορεί να καλλιεργηθεί η κρανιά.  Η κρανία µπορεί να
αξιοποιήσει γόνιµα αλλά και λιγότερο γόνιµα εδάφη των οποίων το ρΗ
κυµαίνεται µεταξύ 6,0-7,5.  ∆εν έχει ευαισθησία στα υγρά ή στα ξηρά εδάφη.  Στα εδάφη που αναπτύσσεται το ύψος των βροχοπτώσεων είναι µεγαλύτερο
των 600mm.
∆εν έχει πολλούς εχθρούς και ασθένειες ώστε να απαιτεί την εφαρµογή
πολλών φυτοπροστατευτικών σκευασµάτων.  Για αυτό τον λόγο µπορεί να
καλλιεργηθεί σαν βιολογική καλλιέργεια.
Η κρανία ανθίζει ενωρίς τον χειµώνα (Ιανουάριο- Φεβρουάριο) πριν από την
έκπτυξη των φύλλων τα δε άνθη της είναι µικρά και κίτρινου χρώµατος.  Η
άνθηση της κρανιάς διαρκεί περίπου 45-50 ηµέρες είναι δε πολύ όµορφο
δένδρο κατά την άνθηση.
Το ξύλο της κρανιάς είναι πολύ σκληρό και έχει µεγάλη αντοχή στην θραύση.
Από τα αρχαία χρόνια, λόγω αυτών των ιδιοτήτων του,  χρησιµοποιήθηκε για
την δηµιουργία βελών και δοράτων.
Η συστηµατική κατάταξη της κρανιάς
Το γένος   Cornus ανήκει στην οικογένεια  Cornaceae και περιλαµβάνει
πολυάριθµα φαρµακευτικά φυτά. Η καταγωγή της κρανιάς προέρχεται από
την ανατολική Ασία και την βόρεια Αµερική. Η παραδοσιακή κινεζική ιατρική
χρησιµοποιούσε από αιώνες τα κράνα.
Η βοτανική συστηµατική της κρανιάς είναι η εξής:
Βασίλειο: Plantae
Υποβασίλειο : Tracheobionta
Κλάση:  Magnoliopsida
Τάξη : Cornales
Οικογένεια :Cornaceae
Γένος :  Cornus
Είδος : Mas
Κοινές ονοµασίες:
Ονοµάζεται κρανιά ή µαυροβεργιά.
Τα είδη του γένους  Cornus  είναι περίπου 50 και είναι φυλλοβόλα στην
πλειοψηφία τους.  Τα είδη αυτά άλλα σχηµατίζουν θάµνους και άλλα δέντρα.
Στην Ευρώπη και ειδικά στην Ελλάδα το είδος που υπάρχει είναι το Cornus
mas η κοινή κρανιά.  Εξάπλωση της κρανιάς
Η κρανία αυτοφύεται στην Νότιο Ευρώπη και την Νοτιοδυτική Ασία. Στην
χώρα µας ευρίσκεται στην Βόρειο Ελλάδα. Η µορφή του φυτού που υπάρχει
στην Ελλάδα είναι δένδρο που φθάνει σε ύψος  τα 5-10m.
Τα χαρακτηριστικά του δένδρου
Εικόνα:  Φύλλα, άνθη, καρποί κρανιάς
Τα φύλλα:
Σχηµατίζει φύλλα µήκους 5-10cm, ωοειδή, οξύκορφα µε στρογγυλεµένη βάση.
Η άνω επιφάνεια τους είναι πράσινη και έχουν 3-5 χαρακτηριστικά ζεύγη
νεύρων, ο δε µίσχος τους έχει µήκος 0,6cm Τα άνθη:
Εικόνα: άνθη κρανιάς
Τα άνθη της κρανιάς αναπτύσσονται σαν µασχαλιαία σφαιρόµορφα σκιάδια,
που εµφανίζονται χαρακτηριστικά πριν από την εµφάνιση των φύλλων.
Φέρουν κιτρινοπράσινα βράκτια  που πέφτουν εύκολα.  Τα άνθη της είναι
τετραµερή ενώ δεν φέρουν σέπαλα ή είναι πολύ µικρά.
Οι καρποί:
Εικόνα: καρποί και φύλλα κρανιάς Ο καρπός της κρανιάς είναι δρύπη µε διάµετρο 12-20mm, χρώµατος
κόκκινου, σαρκώδης και περιέχει ένα δίχωρο πυρήνα.  Οι καρποί της είναι
στυφοί στην αρχή και µε την πλήρη ωρίµανση γίνονται εδώδιµοι.
Οι καρποί των κράνων έχουν πολλά αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή και
ανθοκυάνες) µε αποτέλεσµα να αποτελούν ένα πολύ σηµαντικό φαρµακευτικό
φυτό.  Επίσης η περιεκτικότητα του σε βιταµίνη C και βιταµίνη Α είναι υψηλή.
Περιέχουν επίσης τανίνες, πηκτίνες και πολλά µεταλλικά στοιχεία όπως είναι ο
σίδηρος.
Ο φλοιός:
Σκούρος πράσινος και φολιδωτός.
Η  καλλιέργεια της κρανιάς
Η κρανία τα τελευταία χρόνια καλλιεργείται για την παραγωγή καρπών. Έχουν
δηµιουργηθεί για αυτό τον σκοπό παραγωγικές ποικιλίες µε ικανοποιητικό
µέγεθος καρπών αλλά και µε υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα.
Η φύτευση των δενδρυλλίων της κρανιά γίνεται  στα τέλη του χειµώνα. Τα
φυτά που χρησιµοποιούνται για την φύτευση δεν πρέπει να προέρχονται από
σπόρους (σπορόφυτα) επειδή για να εισέλθουν σε καρποφορία πρέπει να
περάσουν 8-10 χρόνια, οι δε καρποί  τους δεν θα είναι ίδιοι µε τους καρπούς
των µητρικών φυτών. Στην φύτευση µπορεί να χρησιµοποιηθεί µία ποσότητα
1,5-2 τόνων κοπριάς και να χρησιµοποιηθεί µία λίπανση του τύπου 20-10-0
σε µία ποσότητα 25-30 κιλά το στρέµµα.
Χρησιµοποιούνται δενδρύλλια που έχουν παραχθεί από  µοσχεύµατα (φυτά
κλώνοι). Τα µοσχεύµατα που χρησιµοποιούνται είναι χλωρά µοσχεύµατα που
συλλέγονται στα τέλη της άνοιξης ή από µοσχεύµατα ηµι-σκληρού ξύλου που
συλλέγονται στα µέσα του καλοκαιριού ή από µοσχεύµατα σκληρού ξύλου
που συλλέγονται στα τέλη του φθινοπώρου ή το χειµώνα.
Η κρανία µπορεί να πολλαπλασιασθεί επίσης µε παραφυάδες ή µε εναέριες
καταβολάδες.
Η κρανία δέχεται ελάχιστο ή καθόλου κλάδεµα, άλλωστε επειδή καρποφορεί
σε βλάστηση του προηγούµενου έτους δεν πρέπει να κλαδεύεται αυστηρά.
Η συγκοµιδή των καρπών µπορεί να γίνει µε τα χέρια ή µε ένα µηχάνηµα που
προκαλεί δόνηση των κλαδιών του δένδρου.  Ο καρπός της µπορεί να καταναλωθεί νωπός, όταν ευρίσκεται σε
υπερωρίµανση, ή να χρησιµοποιηθεί για την παρασκευή ποτών (στην αρµενία
παρασκευάζουν κρασί), γλυκών, µαρµελάδων, λικέρ, κλπ.  Η καρποφορία της
κρανιάς αρχίζει από το 4
ο
 –5
ο
 έτος οι δε αποδόσεις της µπορούν να φθάσουν
µέχρι 1000 κιλά το στρέµµα, µετά το 15
ο
 έτος  όταν καλλιεργείται συστηµατικά
µε µία πυκνότητα 4Χ4 δηλαδή περίπου 60 δένδρα το στρέµµα.
Ποικιλίες
Τα τελευταία χρόνια δηµιουργήθηκαν σε µερικές ευρωπαϊκές χώρες
αξιόλογες ποικιλίες κρανιάς, των οποίων το χρώµα ποικίλοι από το κίτρινό
µέχρι το βαθύ κόκκινο.
Μία σηµαντική ποικιλία είναι η Jolico  που χαρακτηρίζεται από µεγάλους,
κόκκινους και αρκετά γλυκείς καρπούς.
Η ποικιλία Pioneer  επίσης είναι ενδιαφέρουσα ποικιλία µε γλυκείς,
αρωµατικούς και µε πολλούς χυµούς, αχλαδόµορφους καρπούς των οποίων
το µέγεθος φθάνει τα 3cm.
Η ποικιλία  Variegata έχει ενδιαφέρον επειδή οι καρποί της δεν είναι στυφοί
όπως των άλλων ποικιλιών.
Επίσης στην Ελλάδα υπάρχουν φυτώρια που προσφέρουν  ενδιαφέρουσες
ελληνικές ποικιλίες.
Χρησιµοποιούµενα µέρη του φυτού
Από αιώνες χρησιµοποιούνται στην παραδοσιακή ιατρική :
- οι καρποί
- ο φλοιός
- οι βλαστοί
- οι ρίζες
∆ιάφορες χρήσεις µη φαρµακευτικές
Το ξύλο της κρανιάς χρησιµοποιείται στην κατασκευή  διαφόρων
µικροκατασκευών και εργαλείων (γκλίτσες, βέργες, πίπες, κλπ).
Από τον φλοιό προέρχεται κόκκινη βαφή µε την οποία παλαιότερα βαφόταν
δέρµατα ενώ µε τους καρπούς έβαφαν αβγά. Επίσης παράγεται ένα
παραδοσιακό λικέρ. Η κρανία είναι πολύ όµορφο καλλωπιστικό φυτό.
Φαρµακευτικές Χρήσεις
Από τα αρχαία χρόνια µέχρι τις ηµέρες µας τα κράνα χρησιµοποιούνται για τη
αντιµετώπιση της διάρροιας και των εντερικών παθήσεων λόγω των τανινών
που περιέχουν. Επίσης, ο φλοιός, οι βλαστοί και οι  ρίζες χρησιµοποιούνται
σαν αντιπυρετικά. Σε χώρες της Ασίας, τα κράνα χρησιµοποιούνται στην
θεραπεία του διαβήτη.
Χηµικά χαρακτηριστικά
Τα κύρια χηµικά συστατικά των κράνων είναι οι ανθοκυάνες που αποτελούν
φυτικές υδατοδιαλυτές χρωστικές που ανήκουν στα φλαβονοειδή. ∆ίνουν
στους καρπούς και τα άνθη έντονα χρώµατα (πορτοκαλί, κόκκινο, µοβ, µπλε,
κλπ). Οι καρποί που περιέχουν ανθοκυάνες θεωρούνται σαν προστατευτικά
της καρδιάς από διάφορα νοσήµατα, αλλά και σαν αντιδιαβητικά φάρµακα.