ΠΑΣΕΓΕΣ: Αρνητικές επιπτώσεις σε αγρότες και συνταξιούχους του ΟΓΑ από τα προτεινόμενα μέτρα.

«Oι επιπτώσεις των προτεινόμενων μέτρων αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά το εισόδημα των αγροτών και των συνταξιούχων, αλλά και την πορεία του αγροτικού τομέα γενικότερα, με συνέπεια την άνοδο του κόστους παραγωγής και τη σημαντική μείωση της παραγωγής βασικών διατροφικών αγροτικών προϊόντων, θέτοντας σε κρίση τη διατροφική επάρκεια της χώρας», επισημαίνει η ΠΑΣΕΓΕΣ.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο γενικός διευθυντής της

κορυφαίας συνεταιριστικής οργάνωσης σε σημείωμά του, κ. Γιάννης Τσιφόρος: «στη συνολική επιβάρυνση των αγροτών και των συνταξιούχων του ΟΓΑ, που υπερβαίνει το ύψος του 1 δις ευρώ κατά το 2013, δεν περιλαμβάνεται η επιβάρυνση από τη φημολογούμενη επιβολή κλιμακωτού αυτοτελούς φόρου από 13 έως 16,5% στα καθαρά εισοδήματά τους, καθώς επίσης και από την προτιθέμενη φορολόγηση των αγροτικών τους εκμεταλλεύσεων».

Εκτός αυτού οι πιστώσεις του προϋπολογισμού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων από τον Τακτικό Προϋπολογισμό μειώνονται από 905 εκατ. ευρώ το 2012 σε 721 εκατ. ευρώ το 2013.

«Πρόκειται για μία μείωση της τάξεως του 20,3%, η οποία αποτελεί το τρίτο, κατά σειρά,  μέγεθος περιορισμού δαπανών, αμέσως μετά το ΥΠΕΚΑ (-21,1%) και το Υπουργείο Τουρισμού (-22,6%) στο σύνολο των Υπουργείων και φορέων», αναφέρει η ΠΑΣΕΓΕΣ.

Στο σύνολό τους, όπως προβλέπεται στην Εισηγητική Έκθεση, οι οικονομικές ενισχύσεις προς τον αγροτικό τομέα περιορίζονται από 7.325 εκατ. ευρώ το 2012 σε 6.706 εκατ. ευρώ το 2013, παρουσιάζοντας μείωση της τάξεως του 8,5% περίπου.

Ως προς την κατανομή του ΠΔΕ κατά φορέα σημειώνεται ότι οι πιστώσεις που προβλέπεται να διατεθούν το 2013 για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων αποτελούν το 6,4% του συνολικού ύψους και προβλέπεται να ανέλθουν σε 440 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 11% περίπου σε σχέση με το 2012.

Ωστόσο, οι εθνικοί πόροι καλύπτουν μόλις το 2,3% των αναφερόμενων πιστώσεων. Μετά το 2013 πάντως, σύμφωνα με το ΜΠΔΣ, οι προβλεπόμενες δαπάνες του ΠΔΕ για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων φαίνεται να παραμένουν στα ίδια σχεδόν επίπεδα μέχρι το 2016.

Τονίζεται, επίσης, ότι τα προτεινόμενα μέτρα σε βάρος των αγροτών παραβλέπουν το γεγονός ότι το αγροτικό εισόδημα, όπως επιβεβαιώνουν πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραμένει (το 2010) στο 68% του μέσου μισθού στην οικονομία και παράλληλα αγνοούν την έντονη πτώση του κατά το 2010 (-7,6%), κατά το 2011 (-5,5%) και κατά το 2012, έτος στο οποίο ήδη διαμορφώνεται ένας ιδιαίτερα υψηλός αρνητικός δείκτης (-8,9%).

Από την άλλη πλευρά, τα μέτρα σε βάρος των συνταξιούχων του ΟΓΑ, όπως πρόσφατα επισημάνθηκε από την ΠΑΣΕΓΕΣ, κινούνται στο όριο της κοινωνικής αναλγησίας και οφείλεται άμεσα να αποσυρθούν.

Ως μοναδικό θετικό στοιχείο καταγράφει η ΠΑΣΕΓΕΣ, την πρόταση εφαρμογής ειδικού τομεακού προγράμματος για την κτηνοτροφία, στοιχείο που είναι αβέβαιο αν θα καταστήσει δυνατή την ανάκαμψη του κλάδου, που βρίσκεται ήδη στα όρια της κατάρρευσης.

Αναλυτικά οι επισημάνσεις στον Προϋπολογισμό και στο αναθεωρημένο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο

Επισημάνσεις σε δημοσιονομικό επίπεδο

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εισηγητικής Έκθεσης του Προϋπολογισμού, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ κατά το 2012 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο επίπεδο του -6,5% περίπου, ενώ με βάση και τα δημοσιονομικά μέτρα του αναθεωρημένου Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, η ύφεση το 2013 αναμένεται να κυμανθεί στο 4,5%. Η πτώση αυτή αναμένεται να προέλθει από τη μείωση της εγχώριας ζήτησης, με την ιδιωτική κατανάλωση να περιορίζεται κατά 7%, τη δημόσια κατανάλωση κατά 7,2% και τις επενδύσεις κατά 3,7%. Ως θετική εκτιμάται η συνεισφορά του εξωτερικού τομέα, με τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών να προβλέπεται ότι θα αυξηθούν κατά 2,6% και τις εισαγωγές να μειωθούν κατά 5,2%. Το ποσοστό ανεργίας εκτιμάται ότι θα αυξηθεί το 2013, διαμορφούμενο στο 22,8% του εργατικού δυναμικού, με αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση της απασχόλησης (-2,1%). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι προβλέψεις του Προϋπολογισμού για τα βασικά μεγέθη της οικονομίας.

Βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας

(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές)

2011

2012

2013

ΑΕΠ

-7,1

-6,5

-4,5

Ιδιωτική κατανάλωση

-7,7

-7,7

-7,0

Δημόσια κατανάλωση

-5,2

-6,2

-7,2

Επενδύσεις

-19,6

-15,0

-3,7

Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

0,3

0,0

2,6

Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

-7,3

-10,1

-5,2

Δείκτης Τιμών Καταναλωτή

3,1

1,1

-0,8

Αποπληθωριστής ΑΕΠ

1,1

-0,5

-1,2

Απασχόληση*

-5,6

-7,9

-2,1

Ποσοστό ανεργίας*

16,5

22,4

22,8

Πηγή : Εισηγητική Έκθεση Προϋπολογισμού, *Στοιχεία σε εθνικολογιστική βάση.

Σημειώνεται ότι το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που αποτελεί το βασικό εργαλείο για την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας, προβλέπεται το 2013 να φτάσει τα 6.850 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 6 δις ευρώ αφορούν σε έργα που θα χρηματοδοτηθούν από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το υπόλοιπο (850 εκατ. ευρώ) για έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Στο σύνολο του ο προϋπολογισμός του ΠΔΕ παραμένει στο ίδιο επίπεδο με εκείνο του 2012, αλλά το εθνικό του σκέλος εμφανίζεται μειωμένο κατά 26% περίπου.

Επισημαίνεται ότι η Εισηγητική Έκθεση, αν και αναγνωρίζει την παραμονή της οικονομίας σε βαθειά ύφεση, που συνεχίζει αμείωτη για πέμπτο συνεχόμενο έτος, έχοντας περιπέσει σε ένα φαύλο κύκλο δημοσιονομικής προσαρμογής-ύφεσης-μη επίτευξης δημοσιονομικών στόχων, εν τούτοις, προσδοκά μείωση του ελλείμματος Γενικής Κυβέρνησης για το έτος 2013 στο 5,2% του ΑΕΠ, μικρότερο από το 6,6% του 2012 και σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο του 2011 (-9,4%) προβλέποντας παράλληλα διαμόρφωση πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 748 εκατ. ευρώ (0,4% του ΑΕΠ). Οι στόχοι αυτοί δεν φαίνεται να επαληθεύονται, μια και στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2012 διαπιστώνεται, όπως επισημαίνουν έγκυροι αναλυτές[1], σημαντική υστέρηση στα καθαρά έσοδα του Κρατικού και του Τακτικού Προϋπολογισμού και απόκλιση των πραγματοποιήσεων από τους στόχους. Εκτιμάται ότι  η συρρίκνωση της εγχώριας ζήτησης θα συνεχιστεί εντονότερα, εξαιτίας της νέας μεγάλης πτώσης της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης, αλλά και της πτώσης των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, με ρυθμό σημαντικά μεγαλύτερο του εκτιμώμενου.

Στο αναθεωρημένο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2013-2016 περιλαμβάνονται δημοσιονομικά όρια και δεσμεύσεις, με στόχο την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων και τη δημιουργία, όπως αναφέρεται, συνθηκών βιώσιμης δημοσιονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης. Σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβλέψεις του ΜΠΔΠ, το έλλειμμα της Γενικής Κυβέρνησης επιδιώκεται να περιοριστεί το 2016 στο -3,2% του ΑΕΠ, το πρωτογενές πλεόνασμα ανακάμπτει από το 2014 και το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης, μετά την ανοδική του πορεία το 2014 στο 191,6% του ΑΕΠ, αρχίζει σταδιακά να αποκλιμακώνεται στα δύο τελευταία έτη για να διαμορφωθεί το 2016 στο 185% του ΑΕΠ.  

Ορισμένα μακροοικονομικά μεγέθη του ΜΠΔΠ 2013-2016

Έσο-

δα

(εκ. €)

Δαπά-

νες

(εκ. €)

Έλλειμμα Γεν. Κυβέρνησης

Πρωτογενές

αποτελ.  Γ.Κ.

Χρέος Γεν.

Κυβέρνησης

ΑΕΠ

Ποσό

(εκ. €)

%

ΑΕΠ

Ποσό

(εκ. €)

%

ΑΕΠ

Ποσό

(εκατ. €)

%

ΑΕΠ

Ποσό

(εκ. €)

2010

53.959

75.241

- 23.732

- 10,7

 - 10.877

- 4,9

329.513

148,3

222.151

2011

53.862

76.744

- 19.637

-9,4

- 4.736

- 2,3

355.658

170,6

208.532

2012*

52.044

68.705

- 13.537

-7,0

- 2.910

- 1,5

340.600

175,6

194.003

2013**

50.416

62.652

- 10.047

-5,5

0

0,0

346.200

189,1

183.049

2014**

49.743

59.758

-6.890

-3,8

2.740

1,5

350.100

191,6

182.682

2015**

48.569

60.152

-8.200

-4,4

5.634

3,0

357.700

190,5

187.810

2016**

48.319

61.521

- 6.324

-3,2

8.843

4,5

363.400

184,9

196.522

Πηγή : ΜΠΔΠ, Οκτώβριος 2012, * Εκτίμηση, ** Προβλέψεις.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών προβλέπεται, μεταξύ άλλων, εφαρμογή δημοσιονομικών μέτρων ύψους 18,9 δις ευρώ για την περίοδο 2013-2016, εκ των οποίων  τα 13,56 δις ευρώ αφορούν στη διετία 2013-2014.

Σημειώνεται ότι τα μέτρα που επιβάλλονται εντός του 2013 εκτιμώνται σε 9,2 δις ευρώ, προερχόμενα, κατά 77% περίπου, από περικοπή μισθών και συντάξεων. Από το σύνολο πάντως των μέτρων της διετίας 2013-2014 το 72% περίπου συνδέεται με περικοπή δαπανών ( μισθών και συντάξεων) και το υπόλοιπο αναμένεται να καλυφθεί από έσοδα που πρόκειται να καλυφθούν από το νέο φορολογικό νομοσχέδιο που ετοιμάζεται.

Στις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις του ΜΠΔΠ θεωρείται ότι υποεκτιμώνται δυσμενείς  εξελίξεις που συνδέονται με την πολυετή ύφεση, αλλά και οι πρόσθετες συνέπειες από την έκρηξη της ανεργίας, η οποία, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, αναμένεται να πλησιάσει το επίπεδο του 30% το 2013. Από την άλλη πλευρά, φαίνεται ότι δεν έχουν εκτιμηθεί επαρκώς οι αρνητικές επιπτώσεις από τις δυσμενείς δημοσιονομικές εξελίξεις στον προϋπολογισμό  της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020. Χαρακτηριστική είναι περίπτωση του σημαντικού περιορισμού των κοινοτικών πόρων που αναμένεται να εισπράξει η Ελλάδα από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, οι οποίοι, σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπεται ότι θα μειωθούν κατά 40% περίπου (από 20,4 δις ευρώ την περίοδο 2007-2013 σε 12 έως 13 δις ευρώ την περίοδο 2014-2020). Εξάλλου, η πρόθεση διατήρησης των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων σε χαμηλά επίπεδα, σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2013-2016 και κυρίως η ιδιαίτερα σημαντική μείωση (κατά 40% περίπου) του εθνικού σκέλους του Προγράμματος (από 1.150 εκατ. ευρώ το 2012 σε 700 εκατ. ευρώ το 2016) που προορίζεται να στηρίξει αναπτυξιακές επιλογές οι οποίες δεν είναι επιλέξιμες για το ΕΣΠΑ, όπως οι πόροι των επενδυτικών νόμων, είναι προφανές ότι δεν μπορούν να εγγυηθούν το στόχο της βιώσιμης και ισχυρής ανάπτυξης που επικαλείται το αναθεωρημένο ΜΠΔΠ.

Επισημάνσεις ως προς τον αγροτικό τομέα

Σε σχέση με τις διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την αγροτική ανάπτυξη, στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού περιλαμβάνονται γενικά μέτρα όπως, η εντατικοποίηση της απορρόφησης των πόρων για επενδύσεις από τα επιχειρησιακά προγράμματα της Αγροτικής Ανάπτυξης και της Αλιείας, η απλοποίηση των διαδικασιών εξαγωγής και ορισμένες εφαρμογές υπηρεσιών ψηφιακού χαρακτήρα. Ενδιαφέρον ωστόσο αποκτά η πρόταση εφαρμογής ειδικού τομεακού προγράμματος για την κτηνοτροφία, προκειμένου η χώρα να μειώσει την εξάρτηση από τις μεγάλες εισαγωγές ζωικών προϊόντων που επιβαρύνουν το εμπορικό ισοζύγιο. Το ύψος του προγράμματος εκτιμάται σε 120 εκατ. ευρώ.

Στα δημοσιονομικά μέτρα που αναφέρονται στον Προϋπολογισμό, αλλά και  στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016, περιλαμβάνονται περικοπές που επιβαρύνουν σημαντικά τους αγρότες, όπως φαίνεται στα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί :

Προτεινόμενες περικοπές δαπανών αγροτών

(σε εκατ. €)

Πηγή : ΜΠΔΣ, Οκτώβριος 2012

Κατηγορία

2013

2014

2015

2016

2013-2016

Κατάργηση δώρων στις κύριες συντάξεις ΟΓΑ

673

15

14

14

717

Αύξηση εισφ. υγειον. περίθαλ. ασφαλ. ΟΓΑ

90

0

0

0

90

Μείωση ειδικών προγραμμάτων γεωργίας

25

0

0

0

25

Μείωση των επιστροφών ΦΠΑ στους αγρότες

152

0

0

0

152

Μείωση επιδότησης του ΕΦΚ πετρελαίου

130

0

0

0

130

Συνολικά

1.070

15

14

14

1.114

Σημειώνεται ότι στη συνολική επιβάρυνση των αγροτών και των συνταξιούχων του ΟΓΑ, που υπερβαίνει το ύψος του 1 δις ευρώ κατά το 2013, δεν περιλαμβάνεται η επιβάρυνση από τη φημολογούμενη επιβολή κλιμακωτού αυτοτελούς φόρου από 13 έως 16,5% στα καθαρά εισοδήματά τους, καθώς επίσης και από την προτιθέμενη φορολόγηση των αγροτικών τους εκμεταλλεύσεων.

Οι πιστώσεις του προϋπολογισμού του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων από τον Τακτικό Προϋπολογισμό μειώνονται από 905 εκατ. ευρώ το 2012 σε 721 εκατ. ευρώ το 2013. Πρόκειται για μία μείωση της τάξεως του 20,3%, η οποία αποτελεί το τρίτο, κατά σειρά,  μέγεθος περιορισμού δαπανών, αμέσως μετά το ΥΠΕΚΑ (-21,1%) και το Υπουργείο Τουρισμού (-22,6%) στο σύνολο των Υπουργείων και φορέων.

Στο σύνολό τους, όπως προβλέπεται στην Εισηγητική Έκθεση, οι οικονομικές ενισχύσεις προς τον αγροτικό τομέα, σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα που ακολουθεί, περιορίζονται από 7.325 εκατ. ευρώ το 2012 σε 6.706 εκατ. ευρώ το 2013, παρουσιάζοντας μείωση της τάξεως του 8,5% περίπου.

Οικονομικές ενισχύσεις αγροτικού τομέα (σε εκατ. €)

2011

2012

2013

Μεταβολή %

Πραγμτ.

Εκτ.

Πραγμτ.

Πρόβλ.

2012/11

2013/12

Από εθνικούς πόρους

5.098

5.045

4.216

-1,0

-16,4

Εθνικές ενισχύσεις προσανατ. & διαρθρ.

49

52

39

5,7

-23,9

Οικονομικές ενισχύσεις με ευρωπ. συμμετοχή

465

402

363

-13,4

-9,7

Εθνική συμμετοχή προγραμμάτων ΕΕ

17

18

20

9,7

10,5

Κάλυψη ελλείμματος ΕΛΕΓΕΠ

183

242

139

32,2

-42,4

Επιδοτήσεις επιτοκίων

38

39

39

2,9

0,0

Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

319

458

515

43,7

12,4

Συντάξεις ΟΓΑ

3.889

3.705

2.965

-4,7

-20,0

Πληρωμές μέσω ΕΛΓΑ

126

118

123

-6,7

4,2

Επιστροφή ΕΦΚ καυσίμων

13

12

12

-6,

0,0

Από ΕΕ (FEOGA – Εγγυήσεις

2.229

2.280

2.490

2,3

9,2

Γενικό σύνολο οικονομικών ενισχύσεων

7.327

7.325

6.706

0,0

-8,5

Πηγή: ΜΠΔΣ, Οκτώβριος 2012

Ως προς την κατανομή του ΠΔΕ κατά φορέα σημειώνεται ότι οι πιστώσεις που προβλέπεται να διατεθούν το 2013 για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων αποτελούν το 6,4% του συνολικού ύψους και προβλέπεται να ανέλθουν σε 440 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 11% περίπου σε σχέση με το 2012. Ωστόσο, οι εθνικοί πόροι καλύπτουν μόλις το 2,3% των αναφερόμενων πιστώσεων. Μετά το 2013 πάντως, σύμφωνα με το ΜΠΔΣ, οι προβλεπόμενες δαπάνες του ΠΔΕ για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων φαίνεται να παραμένουν στα ίδια σχεδόν επίπεδα μέχρι το 2016.

Συμπερασματικά, οι επιπτώσεις των προτεινόμενων αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά στο εισόδημα των αγροτών και των συνταξιούχων, αλλά και την πορεία του αγροτικού τομέα γενικότερα, με συνέπεια την άνοδο του κόστους παραγωγής και τη σημαντική μείωση της παραγωγής βασικών διατροφικών αγροτικών προϊόντων, θέτοντας σε κρίση τη διατροφική επάρκεια της χώρας.

Τονίζεται ότι τα προτεινόμενα μέτρα σε βάρος των αγροτών παραβλέπουν το γεγονός ότι το αγροτικό εισόδημα, όπως επιβεβαιώνουν πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραμένει (το 2010) στο 68% του μέσου μισθού στην οικονομία και παράλληλα αγνοούν την έντονη πτώση του κατά το 2010 (-7,6%), κατά το 2011 (-5,5%) και κατά το 2012, έτος στο οποίο ήδη διαμορφώνεται ένας ιδιαίτερα υψηλός αρνητικός δείκτης (-8,9%). Από την άλλη πλευρά, τα μέτρα σε βάρος των συνταξιούχων του ΟΓΑ, όπως πρόσφατα επισημάνθηκε από την ΠΑΣΕΓΕΣ, κινούνται στο όριο της κοινωνικής αναλγησίας και οφείλεται άμεσα να αποσυρθούν.

Ως μοναδικό θετικό στοιχείο καταγράφεται η πρόταση εφαρμογής ειδικού τομεακού προγράμματος για την κτηνοτροφία, στοιχείο που είναι αβέβαιο αν θα καταστήσει δυνατή την ανάκαμψη του κλάδου, που βρίσκεται ήδη στα όρια της κατάρρευσης.

Πηγή: ΚΕΠΕ, Οικονομικές Εξελίξεις, τεύχος 19, Οκτώβριος 2012