Εξωστρεφής και ανταγωνιστική η μεταποίηση οπωροκηπευτικών.

Μια αισθητή μείωση της τάξης του 10% εντοπίζεται τα τελευταία δύο χρόνια στις ποσότητες των βασικών οπωροκηπευτικών, οι οποίες προορίζονται για μεταποίηση, δηλαδή τη ντομάτα, το ροδάκινο και το πορτοκάλι. Η αξία της εγχώριας αγοράς υπολογίζεται στα 116,4 εκατ. ευρώ για το 2011, σημειώνοντας μείωση 10,7% σε σχέση με το 2010, εξαιτίας των αρνητικών εξελίξεων στον τομέα της βιομηχανικής ντομάτας (πτώση 46,3%). Αυτά προκύπτουν από την έρευνα της εταιρείας «Στόχασις» Σύμβουλοι Επιχειρήσεων ΑΕ με τίτλο «Πρωτογενής παραγωγή βασικών οπωροκηπευτικών προς μεταποίηση».

Η πορεία του κλάδου της μεταποίησης ντομάτας, ροδάκινου και πορτοκαλιού την επόμενη διετία θα διατηρηθεί στα επίπεδα του 2011.

Η μελέτη εκτιμά επίσης ότι, η πορεία του κλάδου την επόμενη διετία θα διατηρηθεί σταθερή στα επίπεδα του 2011, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν θα υπάρξουν ακραία καιρικά φαινόμενα και σημαντική περαιτέρω επιδείνωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών.
Σημαντική παράμετρος στην πορεία της ζήτησης των προϊόντων του κλάδου αποτελούν οι διατροφικές συνήθειες που κατέχουν σημαντικό ρόλο στο σημερινό τρόπο ζωής. Η κατανάλωση έτοιμων γευμάτων, λόγω της πίεσης χρόνου που αντιμετωπίζουν τα σύγχρονα νοικοκυριά και της ευκολίας που προσφέρουν σε αυτά, συνδέεται θετικά με την κατανάλωση μεταποιημένων οπωροκηπευτικών (π.χ. έτοιμες σάλτσες, ψιλοκομμένα ντοματάκια, ζελέδες κ.α.). ακόμη η τάση για υγιεινή διατροφή ευνοεί την κατανάλωση χυμών φρούτων, ενώ η ζήτηση για ορισμένα μεταποιημένα οπωροκηπευτικά, όπως οι ζελέδες και οι χυμοί φρούτων επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν, καθώς προτιμώνται από τους καταναλωτές σε περιόδους με υψηλές θερμοκρασίες.

Κατηγορίες προϊόντων
Στον τομέα της βιομηχανικής ντομάτας δραστηριοποιούνται περίπου 2.400 παραγωγοί (με στοιχεία του 2011), κυρίως στις περιοχές Ηλείας, Λάρισας, κεντρική Μακεδονίας και Φθιώτιδας. Πέρυσι υπολογίζεται ότι λειτουργούσαν 15-20 επιχειρήσεις μεταποίησης ντομάτας που παρήγαγαν ντοματοπολτό, αποφλοιωμένη ντομάτα, σάλτσες, ντοματοχυμό, με το μέγεθος της αγοράς να υπολογίζεται στα περίπου 27,5 εκατ. ευρώ και της παραγωγής στους 324.000 τόνους.
Δεδομένου ότι πρόκειται για προϊόν συμβολαιακής γεωργίας με διαπραγμάτευση τιμών μεταξύ Ομάδων Παραγωγών και μεταποιητών κάθε έτος (περίοδος Φεβρουαρίου – Μαρτίου), σύμφωνα με τη «Στόχασις», παρατηρείται καθυστέρηση εισπράξεων των παραγωγών από τους μεταποιητές, μείωση των καλλιεργούμενων στρεμμάτων (από 100.000 σε 45.000 το 2011).
Χαρακτηριστικά επίσης του κλάδου είναι η αδράνεια ορισμένων εργοστασίων, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Όσον αφορά τα ροδάκινα, με την καλλιέργεια τους ασχολούνται περίπου 10.000 παραγωγοί, κυρίως στις περιοχές Ημαθία, Πέλλα, Λάρισα, Πιερία, Κοζάνη, Φλώρινα και Κιλκίς.  Στη βιομηχανική παραγωγή υπολογίζεται ότι δραστηριοποιούνται 15-20 επιχειρήσεις μεταποίησης και 30-35 επιχειρήσεις παραγωγής χυμών φρούτων. Η συνολική αγορά εκτιμάται στα 79,3 εκατ. ευρώ με την πρωτογενή παραγωγή προς μεταποίηση να διαμορφώνεται στους 365.000 τόνους.
Πέρυσι, όπως καταγράφει η έκθεση, παρουσιάστηκε σημαντική αύξηση κόστους παραγωγής (περίπου 0,16 ευρώ το κιλό), ενώ και εδώ σημειώθηκε καθυστέρηση εισπράξεων από τους μεταποιητές. Να σημειωθεί ότι η πιο ελεγχόμενη παραγωγή τα τελευταία 3 έτη οδήγησε σε μείωση αποθεμάτων και έδωσε τη δυνατότητα επίτευξης καλύτερων τιμών για τους ροδακιοπαραγωγούς.
Η «Στόχασις» τονίζει πως υπάρχει συνεχής μείωση της εγχώριας παραγωγής συμπύρηνου ροδάκινου την τελευταία τριετία, αλλά με μειούμενο ρυθμό. Ωστόσο, τα έσοδα ανακάμπτουν σταδιακά, κυρίως λόγω εξορθολογισμού της παραγωγής και μείωσης των αποθεμάτων των μεταποιητών, ενώ σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς το 50% - 75% της πρωτογενούς παραγωγής προορίζεται για κομποστοποίηση.
Στο κλάδο των πορτοκαλιών για χυμοποίηση υπολογίζεται ότι ασχολούνται περίπου 25-30.000 παραγωγοί, κυρίως, στις περιοχές της Λακωνίας, Αργολίδας, Κορινθίας, Ηλείας, Αιτωλοακαρνανίας, Χανίων και Άρτας, όπου παράγονται 160.000 τόνοι (πορτοκάλια για χυμοποίηση). Συνολικά καλλιεργούνται περίπου 437.000 στρέμματα, ενώ η επεξεργασία γίνεται από περίπου 30 επιχειρήσεις, ενώ τις δύο τελευταίες περιόδους έχουν προωθηθεί για χυμοποίηση 57.000 τόνοι πορτοκαλιών λιγότεροι.
Ο κλάδος παρουσιάζει χαμηλές τιμές που προσφέρονται από τις βιομηχανίες (0,4-0,6 ευρώ/κιλό), οι οποίες καθιστούν ασύμφορη την παραγωγή, ενώ στη χυμοποίηση προωθούνται πλεονάσματα της παραγωγής και νωπά πορτοκάλια που δεν πληρούν εμπορικά πρότυπα. Να σημειωθεί ότι η αγορά φτάνει τα 9,6 εκατ. ευρώ περίπου.

Προβλήματα και προοπτικές
Σύμφωνα με την έκθεση της «Στόχασις», η συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τον κλάδο, που εντοπίζεται κυρίως σε θέματα ρευστότητας, λόγω καθυστέρησης των εισπράξεων, αλλά και λόγω μειωμένης ζήτησης. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζονται τάσεις εξορθολογισμού του όγκου της παραγωγής την τελευταία διετία, γεγονός που δημιουργεί συγκρατημένη αισιοδοξία για τις τιμές και τις ποσότητες που θα απορροφηθούν το 2012.
Πρόταση για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου αποτελεί η οργάνωση των παραγωγών, ακολουθώντας στρατηγική «κάθετης ολοκλήρωσης προς τα εμπρός», με σκοπό τον έλεγχο της παραγωγής, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα αδιάθετων ποσοτήτων και την αύξηση της κερδοφορίας τους.
Σύμφωνα με τη Swot ανάλυση στα Δυνατά Σημεία του κλάδου αναφέρονται η υψηλή ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων, η αξιοποίηση πρώτης ύλης για την παραγωγή προϊόντων υψηλού βαθμού διαφοροποίησης, η λειτουργία μονάδων μεταποίησης σε κοντινή απόσταση από τις καλλιεργούμενες περιοχές και οι ευνοϊκές εδαφοκλιματολογικές συνθήκες.
Ευκαιρίες παρουσιάζονται μέσω της οργάνωσης και καθετοποίησης των παραγωγών, τον εξαγωγικό προσανατολισμό των μεταποιητών και τη διαφαινόμενη τάση επανεγκατάστασης νέων ατόμων στην περιφέρεια και ενασχόλησής τους με τη γεωργική παραγωγή.

Αλεξανδρής Πέτρος

Πηγή:www.agronews.gr