Η Αφρική μπορεί να παράγει τα τρόφιμα που χρειάζεται.

Ο αριθμός των ανθρώπων που μαστίζονται από την πείνα στις φτωχότερες χώρες της Αφρικής αυξάνεται παρά την πρόοδο στην παραγωγή τροφίμων λένε οι ερευνητές της Oxfam, οι οποίοι θεωρούν ότι η κατάσταση μπορεί να αναστραφεί εάν ο αγροτικός τομέας λάβει την κατάλληλη βοήθεια.

Παροτρύνουν επίσης τους ευρωπαίους δωρητές και τις αφρικανικές κυβερνήσεις να

επενδύσουν περισσότερο στις μικρές  εκμεταλλεύσεις και να δώσουν στους αγρότες μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Μία νέα έκθεση από την ομάδα κατά της παγκόσμιας φτώχειας (Oxfam) αναφέρει ότι περισσότεροι από 230 εκατομμύρια ανθρώποι – με άλλα λόγια 1 στους 4 αφρικανούς που ζουν στα νότια της Σαχάρας- είναι υποσιτισμένοι, σε ποσοστό πάνω από  38% από ό, τι 20 χρόνια πριν.

Παρ’ ότι η Oxfam σημειώνει μεγάλη βελτίωση στη διαθεσιμότητα τροφίμων και την υγιεινή διατροφή σε πολλές αφρικανικές χώρες, λέει ότι η προσβασιμότητα στη γη και η μείωση των επενδύσεων στον τομέα της γεωργίας κρατούν πάρα πολλούς ανθρώπους στη φτώχεια.

Τα πορίσματα υποστηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από διεθνείς οργανισμούς που ανησυχούν για την ασφάλεια τροφίμων στην ταχέως αναπτυσσόμενη ήπειρο. Το ερευνητικό τμήμα της Κομισιόν, για παράδειγμα, θα δημοσιεύσει σύντομα έναν άτλαντα που θα δείχνει  ότι η υποβάθμιση του εδάφους και της γης αποτελούν απειλή για την παραγωγή τροφίμων στην Αφρική.

«Πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον αγροτικό τομέα γιατί εκεί ζει η πλειονότητα των ανθρώπων και από εκεί αντλεί η πλειονότητα των ανθρώπων τα έσοδα της», είπε ο Ρικάρντο Φουένντς-Νιέβα, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Oxfam στην Βρετανία. «Και αφού βελτιώσουν τα έσοδά τους, θα βελτιώσουν επίσης την κατάσταση της ασφάλειας τροφίμων».

Ο Φουένντς-Νιέβα υποστηρίζει ότι η Αφρική μπορεί να παράγει τα τρόφιμα που χρειάζεται για τη μείωση της πείνας και τη βελτίωση της διατροφής, εάν ο αγροτικός τομέας λάβει την κατάλληλη βοήθεια μέσω εθνικών και διεθνών πολιτικών.

Ο δύσκολος δρόμος των εμπορευμάτων ως την αγορά

Άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι ανεπαρκείς επενδύσεις στον τομέα της έρευνας, της κατάρτισης, της άρδευσης και της αποθήκευσης εμποδίζουν την παραγωγικότητα των αγροκτημάτων στην αφρικανική ήπειρο. Ανεπαρκείς υποδομές στους δρόμους σημαίνει ότι οι αγρότες δεν μπορούν να μεταφέρουν τα εμπορεύματα τους στις αγορές, υπονομεύοντας έτσι την καταπολέμηση της πείνας και τη ζωή των καλλιεργητών.

Μόνο το 4.9% από τα 100 δισ. ευρώ του συνόλου της αναπτυξιακής βοήθειας πήγε στην υποστήριξη της αγροτικής παραγωγής το 2011, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), σε έκθεση τον προηγούμενο μήνα, ζήτησε να αυξηθούν οι γεωργικές επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες για την παροχή θέσεων εργασίας και να τροφοδοτηθεί ένα μέρος του πληθυσμού της νότιας Σαχάρας που αναμένεται να αυξηθεί από 860 εκατομμύρια που είναι σήμερα σε περίπου 2 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050.

Περίπου 850 εκατομμύρια από τα 7 δισεκατομμύρια ανθρώπων του κόσμου βρίσκονται σε κατάσταση πείνας, όπως δείχνουν τα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Στην αφρικανική ήπειρο, 31% των ανθρώπων θεωρούνται υποσιτισμένοι, 29% πάνω από τις αρχές του αιώνα.

Ερευνητές της ΕΕ ελέγχουν την υποβάθμιση του εδάφους

Ερευνητές στο Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λένε ότι η υποβάθμιση του εδάφους στην υποσαχάρια Αφρική βλάπτει την ικανότητα της περιοχής να θρέψει τον αυξανόμενο πληθυσμό της. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών ετοιμάζει έναν εδαφικό άτλαντα - παρόμοιο με αυτόν που έχει ήδη δημοσιευτεί στην Ευρώπη- για να ρίξει φως στις προκλήσεις της παραγωγικότητας της γης.

Παρ’ όλο που η Αφρική έχει πλούσια βιοποικιλότητα οικοσυστημάτων, μόνο το 10% της ηπείρου έχει φυσικά γόνιμα εδάφη για την καλλιέργεια τροφίμων, αλλά οι κακές πρακτικές διαχείρισης απειλούν ακόμη και αυτές τις περιοχές.

 «Το έδαφος και η γη είναι απολύτως θεμελιώδη για τα τρόφιμα και την ασφάλεια τροφίμων, την ευημερία, τη μείωση της φτώχειας και όλους τους υπόλοιπους στόχους της αειφόρου ανάπτυξης», είπε ο Άλαν Alan Μπέλγουαρντ από το Ινστιτούτο για το Περιβάλλον και την Αειφορία του Κοινού Κέντρου Ερευνών στην Ίσπρα, της Ιταλίας.

Δεν αποτελεί μόνο αφρικανικό πρόβλημα. Και η Ευρώπη χάνει παραγωγική γη. «Παίρνουμε πολύ καλά παραγωγικά εδάφη και έπειτα εγκαθιστούμε ένα χώρο στάθμευσης, ή ένα νέο δρόμο ή ένα νέο συγκρότημα κατοικιών. Αυτό δεν είναι σωστή εκμετάλλευση (της γης)», είπε ο Μπέλγουαρντ, μέρος της ομάδας δημιουργίας του αφρικανικού εδαφικού άτλαντα.

Ο συνάδελφός του, Άργουιν Τζόουνς, είπε ότι η διάβρωση, οι κακές μέθοδοι καλλιέργειας, οι εκχερσώσεις και η μείωση των δασικών εκτάσεων στην Αφρική οδηγούν στο «να παρασύρεται το έδαφος, και να προκαλείται ρύπανση και συσσώρευση άλατος σε αρδευόμενες εκτάσεις».

Καλλιέργειες για εξαγωγή και το φαινόμενο της αρπαγής της γης

Στο μεταξύ, οι ερευνητές ανησυχούν ότι όλο και περισσότερη αφρικανική γη μετατοπίζεται από την καλλιέργεια για την τοπική κατανάλωση στην παραγωγή καλλιεργειών για εξαγωγή.

Επενδυτές από τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Ευρώπη εκμεταλλεύονται τη φθηνή γη της Αφρικής και το εργατικό της δυναμικό για την συμπλήρωση της δικής τους εμπορευματικής παραγωγής , ενώ δίνουν στις κυβερνήσεις των φτωχών χωρών προσοδοφόρα έσοδα από τις εξαγωγές. Η ΕΕ από μόνη της εισάγει το 40% των γεωργικών εξαγωγών της Υποσαχάριας Αφρικής.

Το ινστιτούτο Oakland, ένα think tank στην Καλιφόρνια, εκτιμά ότι η αφρικανική γη, ίση με το μέγεθος της Γαλλίας, έχει εκμισθωθεί ή πωλείται σε ξένους επενδυτές ή σε κυβερνήσεις από το 2008 για εξαγωγές βιοκαυσίμων και εμπορευμάτων. Προειδοποιεί ότι «η εκτόπιση και η πληγείσα διαβίωση αποτελούν σοβαρές πηγές διεθνούς ανησυχίας».

Κάποιες αφρικανικές κυβερνήσεις που καλούν τους επενδυτές να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και έσοδα, έχουν αναγνωρίσει ότι οι συμφωνίες για τη γη έχουν πλήξει τους μικροκαλλιεργητές, οδηγώντας τους μακριά από την παραγωγική γη και τα αποθέματα νερού. Ξεκινώντας αυτόν τον μήνα, η Τανζανία μείωσε το ποσοστό  γης που μπορεί να μισθωθεί από ξένους επενδυτές, και κάποιες άλλες αφρικανικές κυβερνήσεις αναθεωρούν την πολιτική χρηματοδοτικής μίσθωσης της γεωργίας.

Ο Φουένντς-Νιέβα, ο οποίος προετοιμάζει μία έκθεση της Oxfam για την αποκαλούμενη «αρπαγή της γης» (land grabbing) από τους ξένους, ανέφερε ότι η αδύναμη διακυβέρνηση στην Αφρική είναι εν μέρει υπεύθυνη για τις μισθώσεις γης και τις ανεπαρκείς επενδύσεις στον τομέα της γεωργίας, παρά τη σημασία που έχει η γεωργία  στην αγροτική απασχόληση και την οικονομική ανάπτυξη.

 «Η μακροπρόθεσμη τάση ήταν μία από τις αμέλειες του αγροτικού τομέα και η εξήγηση που δίνεται - που είναι μία παλιά επεξήγηση αλλά είναι ακόμα αλήθεια - είναι ότι οι εθνικές κυβερνήσεις απαντούν στο ενδιαφέρον των αστικών ομάδων που είναι αυτές που βρίσκονται πιο κοντά στις κυβερνήσεις, αυτές που έχουν την ίδια φωνή με την κυβέρνηση. Και ο αγροτικός τομέας δεν αντιπροσωπεύεται βασικά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων», είπε ο Φουένντς-Νιέβα.

Πηγή: Euractiv