Η ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες των καλλιεργειών και την προστασία του περιβάλλοντος είναι το ζητούμενο για τη χρηστή χρήση των λιπασμάτων, και στην κατεύθυνση αυτή κινούνται οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που παρουσιάζουν σχετικά μικρό πλεόνασμα αζώτου στις καλλιέργειες, γεγονός που σημαίνει ότι η ελληνική γεωργία επιβαρύνει λιγότερο από τη γεωργία άλλων χωρών. Ωστόσο, η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι ρόδινη, όπως δείχνει η αδυναμία των ελληνικών αρχών να εφαρμόσουν την οδηγία για τη νιτρορρύπανση και η πρόσφατη προειδοποίηση της Κομισιόν.
Το 2009, η συνολική εκτιμώμενη κατανάλωση επεξεργασμένων λιπασμάτων στην ΕΕ ανερχόταν στα 7,6 κιλά θρεπτικών συστατικών (Ν, P και K ) ανά στρέμμα καλλιεργούμενης έκτασης. Το άζωτο
αντιπροσωπεύει το 78% των θρεπτικών συστατικών στα επεξεργασμένα λιπάσματα, με μέση κατανάλωση της τάξης των 5,9 κιλών/στρμ., που κυμαίνεται από το 1,9 κιλό/στρμ. στην Πορτογαλία ως τα 12,5 κιλά/στρμ. στην Ολλανδία. Όσον αφορά το φωσφόρο, η μέση κατανάλωση είναι 0,6 κιλά/στρμ., ενώ το κάλι 1,1 κιλά/στρμ.Οι χώρες με την υψηλότερη κατανάλωση θρεπτικών ουσιών ανά στρέμμα (πάντα από επεξεργασμένα λιπάσματα) είναι η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Νορβηγία και ακολουθεί η Γερμανία. Αντίθετα, η Πορτογαλία και η Ρουμανία είναι από τις χώρες με τη χαμηλότερη λίπανση.
Όσον αφορά το άζωτο, το 2009 η μέση κατανάλωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει αυξηθεί ελαφρά
(+ 4 %) σε σχέση με το 2008, όταν ήταν 5,6 κιλά/στρμ. ενώ έχει μειωθεί (– 10 %) σε σχέση με το 2007, όταν ήταν 6,5 κιλά/στρμ. Γενικά η κατανάλωση ανά εκτάριο μειώθηκε μετά το 2007, ιδίως στην Ουγγαρία (– 37 % από το 2007 στο 2009), την Κύπρο (– 36 %) και την Τσεχία\ (– 27 %). Αντίθετα, η κατανάλωση αζώτου αυξήθηκε στη Σλοβενία και την Ιρλανδία στο ίδιο διάστημα, κατά 11% και 10% αντίστοιχα.
Η εκτιμώμενη κατανάλωση στην Ολλανδία μειώθηκε κατά 9% από το 2007, χρονιά στην οποία βρισκόταν στα 13,7 κιλά/στρμ. όμως το 2008 και το 2009 παρέμεινε σταθερή στα 12,5 κιλα. Το 2009, η κατανάλωση αζώτου από επεξεργασμένα λιπάσματα ήταν 10,5 κιλά/στρμ. στο Βέλγιο, 9,8 κιλά/στρμ. στη Γερμανία και 9,7 κιλά/στρμ. στη Νορβηγία.
Ωστόσο για να έχουμε μια πιο πλήρη εικόνα της λίπανσης και της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, θα πρέπει τα στοιχεία αυτά να συνδυαστούν με άλλες εισροές όπως η κοπριά, η αζωτοδέσμευση και η ατμοσφαιρική απόθεση αζώτου. Άλλωστε οι απαιτήσεις των φυτών επηρεάζονται από τη διαχείριση του εδάφους, τον τύπο των εδαφών, το κλίμα και την καλλιέργεια. Συνεπώς η διαφοροποίηση της κατανάλωσης από περιοχή σε περιοχή είναι μόνο μέρος της ευρύτερης εικόνας.
Ένας δείκτης που μας δίνει μια πληρέστερη εικόνα είναι το Ακαθάριστο Ισοζύγιο Αζώτου (ΑΙΑ).
Από το 2005 ως το 2008, το Ακαθαριστο Ισοζύγιο Αζώτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρέμεινε σχετικά σταθερό, με μέση τιμή τα πέντε κιλά αζώτου ανά στρέμμα καλλιεργήσιμης έκτασης. Στα παλιά κράτη μέλη, το ΑΙΑ έπεσε από τα 6,6 κιλά/στρμ. το 2000-2004 σε ένα μέσο όρο των 5,8 κιλών/στρμ. το 2005-2008.
Το 2008, πλεόνασμα αζώτου καταγράφηκε στην Ολλανδία (18,8 κιλά/στρμ.) και ακολουθούν αρκετά πιο πίσω η Κύπρος (12,2 κιλά/στρμ., η Μάλτα (12 κιλά/στρμ.) και το Βέλγιο (11,8 κιλά/στρμ.). Αντίθετα, οι χώρες με το χαμηλότερο πλεόνασμα αζώτου ήταν η Ρουμανία (0,4 κιλά/στρμ.) και η Πορτογαλία (1,1 κιλά/στρμ.), ενώ και η Ελλάδα κινείται σε αυτό το επίπεδο. Η μόνη χώρα με έλλειμα αζώτου ήταν η Ουγγαρία (-1,8 κιλά στρμ.)
Τι σημαίνει όμως Ακαθάριστο Ισοζύγιο Αζώτου (ΑΙΑ); Πρόκειται για ένα μέγεθος που δίνει πληροφορίες για τη χρήση του αζώτου στη γεωργία και πώς συνδέεται με τις απώλειες αζώτου στο περιβάλλον και τη βιώσιμη χρήση του αζώτου του εδάφους.
Εάν το ισοζύγιο είναι πολύ πλεονασματικό, αυτό συνήθως υποδηλώνει περιβαλλοντικά προβλήματα όπως εκπομπές αμμωνίας (που συμβάλλουν στην οξίνιση, τον ευτροφισμό και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας με αιωρούμενα σωματίδια), την έκπλυση αζώτου (που ρυπαίνει το πόσιμο νερό και οδηγεί σε ευτροφισμό των επιφανειακών υδάτων) ή εκπομπές υποξειδίου του αζώτου. Από την άλλη, η έντονη έλλειψη αζώτου υποδηλώνει μειωμένη γονιμότητα του εδάφους.
Τι σημαίνει βιωσιμότητα;
Η εισροή του ισοζυγίου περιλαμβάνει το άζωτο που προστίθεται στο έδαρος. Η εκροή εκφράζει την πρόσληψη θρεπτικών στοιχείων από τις καλλιέργειες και τα κατάλοιπα που απομακρύνονται από το χωράφι. Βιωσιμότητα σημαίνει διατήρηση ή και βελτίωση του επιπέδου παραγωγής χωρίς να υποβαθμίζονται οι φυσικοί πόροι.
Η συγκομιδή και η βόσκηση των καλλιεργειών και των χορτονομών προκαλεί απομάκρυνση αζώτου από το έδαφος. Προκειμένου να διατηρηθεί η γονιμότητα του εδάφους η απομάκρυνση του αζώου πρέπει να αντισταθμιστεί με την παροχή αζώτου ίδιας ποσότητας. Τα λιπάσματα και η κοπριά είναι συνεπώς απαραίτητα για την παροχή στις καλλιέργειες του αζώτου που χρειάζονται για να αναπτυχθούν.
Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Δεν απορροφάται όλο το άζωτο από τα λιπάσματα και την κοπριά τα φυτά. Μέρος τους χάνεται λόγω της εξάτμισης στους χώρους ενσταυλισμού, αποθήκευσης και κατά την εφαρμογή τους στο έδαφος. Το οργανικό άζωτο στην κοπριά, πρέπει να μεταλλοποιηθεί πριν γίνει διαθέσιμο για το φυτό. Αυτό σημαίνει ότι μέρος του αζώτου δεν διατίθεται στο φυτό τη χρονιά που εφαρμόζεται.
Η απόδοση και η πρόσληψη του αζώτου από τις καλλιέργειες εξαρτάται και από απρόβλεπτους παράγοντες όπως το κλίμα. Επιπλέον ο κίνδυνος έκπλυσης του αζώτου εξαρτάται όχι μόνο από το πλεονάζον άζωτο αλλά και από τον τύπο του εδάφους, τις βροχοπτώσεις, τον κορεσμό του εδάφους, τη θερμοκρασία και άλλους παράγοντες.
Καθώς το ΑΙΑ αντιπροσωπεύει τη διαφορά ανάμεσα στα θρεπτικά συστατικά που εφαρμόζονται στο έδαφος και τα συστατικά που απομακρύνονται με τις καλλιέργειες, αντανακλούν την ποσότητα των θρεπτικών συστατικών που διαρρεέουν στο έδαφος και το νερό ή απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα.
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου