Θα βαρεθούμε ποτέ ένα τρόφιμο;

Θα μπορούσα να τρώω σοκολάτα – και πατατάκια – ολή την ημέρα, αν δεν φοβόμουνα τη ζυγαριά!’ Κι όμως, ξέρετε ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο τόσο εύκολα; Εν μέρει, μας προστατεύει ο ίδιος μας ο εγκέφαλος...

Η συνήθεια (habituation) συνιστά μια μέθοδο εκμάθησης για τον εγκέφαλο, όπου το ερέθισμα οδηγεί σε ολοένα μειούμενη απόκριση. Η κατανάλωση φαγητού εμπεριέχει επαναλαμβανόμενη παρουσίαση του ίδιου τροφικού

ερεθίσματος – στα πλαίσια ενός γεύματος – όπου η συνήθεια επιδρά έτσι ώστε τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτής να συνεπάγονται μικρότερη κατανάλωση φαγητού. Η θεωρία που έχει διατυπωθεί συνιστά ότι η επαναλαμβανόμενη παρουσίαση ενός τροφικού ερεθίσματος για μέρες θα οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη συνήθεια (habituation) αυτού.

Κάτι που μπορεί να λειτουργήσει και στην πράξη: η συνεχής κατανάλωση ενός τροφίμου – όσο αγαπημένο και να είναι – θα έχει σταδιακά ως συνέπεια να το ‘μπουχτίσουμε’ και να το ζητάμε λιγότερο τακτικά ή και καθόλου. Σκοπός της συγκεκριμένης πρακτικής είναι η απομυθοποίηση του εκάστοτε τροφίμου/ γλυκού, ώστε να αποφεύγεται η μελλοντική του υπερκατανάλωση. Ούτως ή άλλως, το απαγορευμένο είναι αυτό που μας ασκεί μεγαλύτερη έλξη: αν έχουμε εύκολη πρόσβαση και τακτική λήψη, σταματάμε να το ζητάμε τόσο, αφού μπορούμε να το βρούμε και... αύριο.

Για να το αποδείξουν, οι Epstein LH και συνεργάτες, πήραν 16 παχύσαρκες και 16 μη παχύσαρκες προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ηλικίας 20-50 ετών και τις χώρισαν τυχαία σε 2 ομάδες: η μια ομάδα έφαγε ένα γεύμα macaroni and cheese (σ.σ. μακαρόνια με τυρί, ιδιαίτερα δημοφιλές αμερικανικό πιάτο) κάθε μέρα για 1 εβδομάδα, ενώ η δεύτερη ομάδα 1 φορά την εβδομάδα για 5 εβδομάδες.

Στις παχύσαρκες και μη, γυναίκες, η καθημερινή παρουσίαση του πιάτου είχε ως αποτέλεσμα την ταχύτερη συνήθεια (habituation) αυτού και κατά συνέπεια την κατανάλωση μικρότερης ποσότητας, σε σχέση με όσες το έφαγαν 1 φορά την εβδομάδα. Κάτι που υποδεικνύει ότι η ανάκληση του φαγητού σε καθημερινή βάση, μπορεί να αυξήσει το πόσο γρήγορα το ‘βαριόμαστε’, ώστε να φάμε λιγότερο από αυτό.

Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια, είναι να εισάγεται/ δοκιμάζεται ένα τρόφιμο (κατά προτίμηση, πλούσιο σε λίπος και ενέργεια) τη φορά, το οποίο στη συνέχεια δεν θα ξαναεμφανιστεί σύντομα στη διατροφή μας.

Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στα περιστατικά υπερφαγικών ατόμων: πρέπει να εξιχνιαστεί / λυθεί το αίτιο της υπερφαγίας πρώτα και μετά να προσπαθήσουμε να απομυθοποιήσουμε συγκεκριμένα τρόφιμα.

Γράφει: Μίλεσης Γιώργος, MSc, Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος

Πηγές: Leonard H Epstein, Katelyn A Carr, Meghan D Cavanaugh, Rocco A Paluch, and Mark E Bouton, Long-term habituation to food in obese and nonobese women. Am J Clin Nutr 2011; 94:371–6. This trial was registered at clinicaltrials.gov as NCT01208870.

http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=17405