Όπως έχουμε τονίσει και στο παρελθόν, η χώρα από πλευράς κλιματολογικών συνθηκών ευνοεί την καλλιέργεια αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών. Μεγάλο πλεονέκτημα της συγκεκριμένης καλλιέργειας είναι ότι τα οικονομικά της αποτελέσματα είναι ορατά τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας.
Η καλλιέργεια αρωματικών φυτών έχει εφαρμογή ως πρώτη ύλη τόσο στην βιομηχανία τροφίμων και στην φαρμακοβιομηχανία όσο και στην αρωματοθεραπεία με αντικείμενο την παρασκευή αιθέριων ελαίων. Η καλλιέργεια αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών δύναται να αξιοποιήσει πολλές κατηγορίες εδαφών της Ελλάδας, ακόμη και ορεινών αλλά και μειονεκτικών περιοχών. Στο παρών άρθρο θα ασχοληθούμε με την καλλιέργεια δενδρολίβανου και θυμαριού.
Σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας μιας καλλιέργειας δενδρολίβανου και θυμαριού είναι η ύπαρξη ειδικού γεωπόνου, μια ενδεχόμενη συνεργασία μεταξύ δύο ή παραπάνω παραγωγών αλλά και ο προσανατολισμός στην βιολογική καλλιέργεια που μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των προϊόντων με συνέπεια την υψηλότερη τιμή πώλησης τους. Στη συνέχεια ακολουθεί ανάλυση για την καλλιέργεια και την απόδοση του κάθε ενός από τα δύο προαναφερθέντα φυτά ξεχωριστά.
Ι) ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ (Rosmarinus Officinalis)
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ
Το δεντρολίβανο ή ροζμαρίνι, λασμαρί, δυοσμαρίνι κατάγεται από τις χώρες της Νότιας Ευρώπης και τη Βόρεια Αφρική. Καλλιεργείται σήμερα κυρίως στις ΗΠΑ και την Ισπανία. Στη χώρα μας απαντάται αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο σε διάφορες περιοχές. Το φυτό ανθίζει όλη τη διάρκεια του έτους όταν υπάρχει επαρκής υγρασία και είναι ανθεκτικό σε εχθρούς και ασθένειες. Η καταλληλότερη εποχή για τη συγκομιδή δενδρολίβανου είναι η περίοδος κατά την έναρξη της άνθισης, οπότε η περιεκτικότητα των φύλλων σε αιθέριο έλαιο είναι η μεγαλύτερη. Αμέσως μετά τη συγκομιδή γίνεται αποξήρανση ώστε να μην αλλοιωθεί το πράσινο χρώμα των φύλλων. Η καλλιέργεια φθάνει σε πλήρη παραγωγή κατά το 3ο έτος και διατηρείται για 15-20 χρόνια. Η απόδοση σε αποξηραμένα φύλλα κυμαίνεται στα 250-400 κιλά το στρέμμα.
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ
Το δεντρολίβανο το εκτιμούσαν ιδιαίτερα στην αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν δώρο της θεάς Αφροδίτης στους ανθρώπους και το έκαιγαν στους βωμούς. Κατά το μεσαίωνα χρησιμοποιήθηκε και σε καλλυντικά σκευάσματα. Από τα φύλλα του δεντρολίβανου εξάγεται ένα υγρό που χρησιμοποιείται στην παρασκευή φάρμακου για τους ρευματισμούς, για τις διάφορους ερεθισμούς του στόματος καθώς και για το βήχα. Τριμμένα φύλλα δεντρολίβανου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αντισηπτικό σε πληγές. Το αφέψημα παρασκευάζεται βράζοντας ανθισμένες κορυφές δεντρολίβανου.
Το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, την αρωματοθεραπεία και την κοσμετολογία. Επίσης, η αυξημένη ζήτηση για τρόφιμα ασφαλή και φυσικά, χωρίς χημικά συντηρητικά, οδήγησε στην έρευνα της αντιμικροβιακής δράσης των αιθέριων ελαίων. Πρόσφατες εργασίες έδειξαν ότι το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου είναι αποτελεσματικός αντιμικροβιακός παράγοντας εναντίον μικροοργανισμών που προσβάλλουν τρόφιμα όπως η Listeria monocytogenes, η Salmonella typhimurium, το Escherichia coli, η Shigella dysenteria, ο Bacillus cereus και ο Staphylococcus aureus. Επίσης, βρέθηκε πως εμποδίζει τη δράση βακτηρίων και μυκήτων που καταστρέφουν τα τρόφιμα.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ
Η ετήσια απόδοση στην καλλιέργεια δενδρολίβανου φθάνει τα 400 κιλά αποξηραμένων φύλλων και τα έσοδα ανά στρέμμα σε ετήσια βάση μπορούν να προσεγγίσουν τα 800 ευρώ, ενώ στην περίπτωση εκείνη που επιλεγεί βιολογική καλλιέργεια, τα έσοδα διπλασιάζονται και φθάνουν τα 1.600 ευρώ ανά στρέμμα.
Η τιμή πώλησης του δενδρολίβανου (βελόνες) ανέρχεται σε 2 ευρώ το κιλό και διπλασιάζεται στα 4 ευρώ όταν προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια. Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο επηρεάζεται από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και κυμαίνεται από 1,5% έως 3,0% ξηρού βάρους.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ
Το φυτό αντέχει τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμά συνθήκες πλήρους ηλιοφάνειας. Ευδοκιμεί σε εδάφη καλά στραγγιζόμενα, πεδινά αλλά και σε υψόμετρο μέχρι τα 600 μέτρα. Καλύτερη απόδοση με περισσότερο άρωμα βρέθηκε σε εδάφη με pH6-7 και υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Έχει μέτριες απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία και κατά συνέπεια μπορεί ως καλλιέργεια να αξιοποιήσει εδάφη υποβαθμισμένα και ξηρικές συνθήκες. Ως προς τον πολλαπλασιασμό του φυτού δεν ενδείκνυται πολλαπλασιασμός με σπόρο καθώς παρουσιάζει μειωμένη βλαστικότητα. Προτιμώνται μοσχεύματα μήκους 15 εκ. που παίρνονται από τις κορυφές των βλαστών και αφού ριζοβολήσουν φυτεύονται την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Αν τα μοσχεύματα προέρχονται από ώριμο ξύλο μπορούν να εγκατασταθούν απευθείας στην οριστική τους θέση. Στα ξηρικά χωράφια οι αποστάσεις των φυτών στην ίδια γραμμή είναι 0,6 m και μεταξύ των γραμμών 0,8 m, ενώ στις αρδευόμενες μεγαλύτερες, 1-1,5 m μεταξύ των γραμμών και 1 m πάνω στη γραμμή, έτσι απαιτούνται περίπου 1.500-2.500 φυτά ανά στρέμμα. Το αιθέριο έλαιο του δενδρολίβανου λαμβάνεται από τα άνθη, τα φύλλα και τα μαλακά κλαδιά με ατμοαπόσταξη. Επίσης, το αιθέριο έλαιο παράγεται με υδροαπόσταξη, όπου οι συνθήκες απόσταξης είναι ίδιες με την πρώτη μέθοδο, με μόνη διαφορά ότι το φυτικό υλικό βρίσκεται μέσα στο δοχείο με το νερό που βράζει.
II) ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΘΥΜΑΡΙΟΥ (Thymus Vulgaris)
ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΘΥΜΑΡΙΟΥ
Το θυμάρι είναι ένας μικρός αρωματικός θάμνος που ανήκει στα πολυετή φυτά με διάρκεια ζωής γύρω στα 7 έτη. Ευδοκιμεί τόσο σε περιοχές θερμές όσο και σε ψυχρές. Αναπτύσσεται σε περιοχές ηλιόλουστες έως μερικά σκιαζόμενες. Σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο και νότια έκθεση παρατηρείται υψηλότερη περιεκτικότητα αιθέριου ελαίου. Άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης του φυτού οι 17-22 C.
Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΘΥΜΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΤΟΥ
Το θυμάρι χρησιμοποιείται ως άρτυμα στη βιομηχανία τροφίμων, ως αντιοξειδωτικό σε τρόφιμα. Επίσης ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει για τη χρησιμότητά του στη μελισσοκομία καθώς αποτελεί το βασικό φυτό για να παραχθεί το περίφημο θυμαρίσιο μέλι. Το αιθέριο έλαιο παρουσιάζει αντισηπτική, ηρεμιστική και αντιοξειδωτική δράση. Αποτελεί συστατικό σκευασμάτων για νευραλγίες. Χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό, απολυμαντικό, κατευναστικό στη βρογχίτιδα και στον ισχυρό βήχα, βοηθητικό για αναπνευστικά προβλήματα, ακόμα και σε περιπτώσεις γρίπης. Επίσης είναι εξαιρετικό σε περιπτώσεις πονόδοντου. Το αιθέριο έλαιο που περιέχει χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και για την αντιμετώπιση ασθενειών άλλων φυτών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΘΥΜΑΡΙΟΥ
Το κόστος αγοράς ενός φυτού κυμαίνεται μεταξύ 0,12-0,2 ευρώ, ενώ αν το φυτό προέρχεται από ιστοκαλλιέργεια το κόστος ανέρχεται σε 0,28-0,35 ευρώ ανά φυτό. Όμως στις πολυετείς καλλιέργειες το κόστος για την απόκτηση πολλαπλασιαστικού υλικού βαρύνει κυρίως τον πρώτο χρόνο της καλλιέργειας, αφού τα επόμενα χρόνια ο παραγωγός μπορεί από τις έτοιμες φυτείες να δημιουργήσει το δικό του πολλαπλασιαστικό υλικό.
Η τιμή πώλησης για το θυμάρι ανέρχεται σε 3 ευρώ το κιλό και φτάνει τα 7-8 ευρώ όταν προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια. Η συλλεχθείς ποσότητα του θυμαριού μεταφέρεται για ξήρανση είτε σε σκιαζόμενο χώρο με καλό αερισμό είτε σε ξηραντήριο. Στο θυμάρι η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο κυμαίνεται στο 1-3%. Η ποιότητα και η ποσότητα του αιθέριου ελαίου εξαρτώνται από το αρχικό φυτικό υλικό, το στάδιο ωριμότητας στο οποίο γίνεται η συλλογή, το περιβάλλον και τη διαδικασία απόσταξης.
Με την οικονομική απόδοση στο θυμάρι να είναι σχεδόν τριπλάσια όταν η καλλιέργεια είναι βιολογική, τα έσοδα ανά στρέμμα σε ετήσια βάση μπορούν να ξεπεράσουν τα 2.000 ευρώ. Στη επίπτωση της μη βιολογικής καλλιέργειας τα έσοδα είναι περίπου στο ένα τρίτο (650-700 ευρώ).
ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΘΥΜΑΡΙΟΥ
Καλύτερη απόδοση δίνει σε ασβεστούχα με καλή αποστράγγιση, ενώ μπορεί να καλλιεργηθεί σε εδάφη φτωχά-μέτριας γονιμότητας. Είναι ξηρική καλλιέργεια. Χρειάζεται πότισμα κατά την εγκατάσταση στο χωράφι της καλλιέργειας. Αν υπάρχει δυνατότητα άρδευσης, τότε είναι καλό να ποτιστεί το χωράφι ύστερα από τη συγκομιδή, ώστε να αντεπεξέλθουν τα φυτά καλύτερα μετά το σοκ. Ο πολλαπλασιασμός του φυτού μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
Α) Με σπόρο: Ο σπόρος είναι πολύ μικρός και σπέρνεται σε σπορεία -όπως ο καπνός- που ετοιμάζονται είτε τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου (φθινοπωρινή εγκατάσταση) είτε μέσα Ιανουαρίου με αρχές Φεβρουαρίου (ανοιξιάτικη εγκατάσταση).
Για ένα στρέμμα απαιτείται φυτώριο 5-6 m2. Το θερινό σπορείο μπορεί να χρειάζεται και δύο φορές τη μέρα πότισμα αν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Μεταφυτεύονται στο χωράφι όταν αποκτήσουν ύψος 12-15 cm.
Β) Με παραφυάδες: Είναι πλευρικοί βλαστοί που έχουν ρίζες. Οι παραφυάδες αφαιρούνται από το φυτό και φυτεύονται απευθείας στο χωράφι. Από κάθε φυτό μπορούμε να πάρουμε 10-20 παραφυάδες. Η συλλογή των παραφυάδων γίνεται νωρίς την άνοιξη.
Ανεξάρτητα από τον τρόπο πολλαπλασιασμού ο αριθμός φυτών που απαιτείται για ένα στρέμμα ανέρχεται σε 5.500-6.000 φυτά. Η συγκομιδή ξεκινάει από το 2ο έτος. Αν κάνουμε σπορείο τον Αύγουστο, μπορούμε να έχουμε και μια μικρή παραγωγή το πρώτο έτος της τάξης των 40 κιλών. Η συλλογή γίνεται όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθηση με χορτοκοπτικό μηχάνημα και σε ύψος 8-10 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Το θυμάρι δεν πρέπει να συλλέγεται ύστερα από βροχή αλλά πρέπει να περάσει τουλάχιστον μία βδομάδα περίπου για να μπορέσει να γίνει η συλλογή. Σε αρδευόμενες εκτάσεις μπορούμε να έχουμε 2 συλλογές ανά έτος αλλά το πότισμα μειώνει την απόδοση σε αιθέριο έλαιο. Η απόδοση σε χλωρή μάζα φτάνει τα 300-400 κιλά ανά στρέμμα που αντιστοιχεί σε 100-150 κιλά ξηρό βάρος ανά στρέμμα, ενώ αν η καλλιέργεια ποτίζεται η απόδοση μπορεί να φτάσει σε χλωρή μάζα τα 700-800 κιλά ανά στρέμμα.
ΧΡΗMΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟΥ ΚΑΙ ΘΥΜΑΡΙΟΥ
Η χρηματοδότηση μιας μονάδας καλλιέργειας δενδρολίβανου και θυμαριού δύναται να καλυφθεί εν μέρει μέσα από το πρόγραμμα επιχορήγησης «ΣΧΕΔΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ -ΜΕΤΡΟ 121» του Υπουργείου Γεωργίας. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 40% - 70% επί του Π/Υ, και ενισχύονται δαπάνες εγκατάστασης φυτειών, κατασκευής κτιριακών εγκαταστάσεων και μηχανολογικού εξοπλισμού. Αυτό τον καιρό, το εν λόγω πρόγραμμα είναι κλειστό για επενδυτικές προτάσεις. Ο νέος κύκλος θα ξεκινήσει αρχές του 2012. Για μεγάλες επενδύσεις, είναι εφικτή η χρηματοδότηση από τον Νέο Αναπτυξιακό Νόμο.
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου