Η παγκόσμια οικονομική κρίση και οι οδυνηρές συνέπειές της στο οικονομικό και κοινωνικό πεδίο εκτός από τις προφανείς αρνητικές συνέπειες δημιουργούν, υπό προϋποθέσεις, παράγοντες περαιτέρω ενίσχυσης του ρόλου του πρωτογενούς τομέα στην ανάπτυξη των σύγχρονων οικονομιών.
Του Γρηγόρη Αλεξιάδη, Αντιπροέδρου της ΠΑΣΕΓΕΣ
Οι συγκλονιστικές εξελίξεις στις παγκόσμιες χρηματαγορές, η γενίκευση της κρίσης και η επικράτηση του φόβου της οικονομικής κατάρρευσης είναι εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις για να μην έχουν αρνητική επίδραση σε κάθε τμήμα και τομέα της οικονομικής δραστηριότητας. Ο σημαντικότερος, όμως, αντίκτυπος τους στο γενικότερο οικονομικό περιβάλλον υπήρξε η πρωτοφανής, για διάστημα δεκαετιών,
καταρράκωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών προς τους μηχανισμούς της αγοράς, όπου αυτοί λειτουργούν εντελώς ανεξέλεγκτοι, και ο ισχυρότατος κλονισμός της αξιοπιστίας αρκετών οργανισμών συλλογικής δράσης στα μάτια των πολιτών.Είναι προφανές ότι οι πιέσεις στον πρωτογενή τομέα από τις εξελίξεις και την γενικευμένη οικονομική κρίση είναι ισχυρές και επώδυνες. Η απαραίτητη σχέση του πρωτογενούς τομέα με τις διεθνείς αγορές και οικονομικές εξελίξεις είναι μια δεδομένη κατάσταση. Εκείνο που δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο είναι πως ένα μεγάλο τίμημα από το κόστος των κρίσεων σε άλλους τομείς της οικονομίας να καλείται να το πληρώσει ο αγροτικός κόσμος. Έτσι διαπιστώνουμε αρκετές φορές, δυστυχώς τα τελευταία χρόνια, οι συχνές διακυμάνσεις των αγορών να προκαλούν ανεπανόρθωτες ζημιές στο δυναμικό της αγροτικής παραγωγής.
Δεν μπορεί η λειτουργία των χρηματαγορών να αφήνεται ανεξέλεγκτη και να επηρεάζει τις τιμές των αγροτικών προϊόντων σε απελπιστικά επικίνδυνο βαθμό. Άλλο η λειτουργία των χρηματαγορών και άλλο οι μηχανισμοί εμπορίας των αγροτικών προϊόντων. Άλλο προθεσμιακές αγορές αγροτικών προϊόντων για κερδοσκοπική χρήση και άλλο προθεσμιακά συμβόλαια αγροτικών προϊόντων για την ομαλή στάθμιση της τιμής και την επαρκή προσφορά τροφίμων. Άλλο η συνετή χάραξη στρατηγικής για ανάπτυξη εναλλακτικών ενεργειακών πηγών από αγροτικές καλλιέργειες και άλλο η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη τέτοιων καλλιεργειών με αποτέλεσμα την έντονη διακύμανση των τελικών τιμών των τροφίμων.
Από την άλλη πλευρά, ο ρόλος του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας στο μέσον αυτής της κρίσης φαίνεται ότι αποκτά ένα ενισχυμένο και διευρυμένο νόημα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αγροτική παραγωγή η έννοια της εμπιστοσύνης αποτελεί κεντρικό στοιχείο της διαδικασίας παραγωγής και εν μέρει και της εμπορίας. Από τη διαδικασία της σποράς μέχρι και τη διαδικασία της συγκομιδής η εμπιστοσύνη σε παράγοντες που δεν ελέγχονται απόλυτα από τους αγρότες είναι επιβεβλημένη. Κατά τα στάδια της παραγωγής οι γεωργοί είναι εξοικειωμένοι με κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο, ακόμη και όταν γνωρίζουν ότι δεν θα αποζημιωθούν για τις επιπτώσεις καθενός από αυτούς.
Τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, αν ληφθεί υπόψη ότι η υφιστάμενη κατάσταση στον αγροτικό τομέα δεν είναι καθόλου ικανοποιητική. Οι εξελίξεις στον αγροτικό τομέα φαίνονται δυσμενείς. Παρατηρείται συνεχής πτώση των επενδύσεων που λαμβάνει τα χαρακτηριστικά της αποεπένδυσης. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της αγροτικής παραγωγής παρουσιάζει καθοδική πορεία και η απασχόληση στη γεωργία μειώνεται, χωρίς να συνοδεύεται από βελτίωση του ρυθμού ανανέωσης των απασχολουμένων. Η ηλικιακή διάρθρωση διατηρεί τα αρνητικά της χαρακτηριστικά, ενώ η διείσδυση νέων παραγωγών στον τομέα παραμένει περιορισμένη, ευκαιριακή και κυρίως ανοργάνωτη. Οι εξελίξεις αυτές παρατηρούνται την ίδια στιγμή που οι τάσεις της αγοράς και οι εξελίξεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής οδηγούν στην ανάδειξη ενός άλλου γεωργικού μοντέλου, πολύ πιο κοντά στις απαιτήσεις των καταναλωτών, περισσότερο προσαρμοσμένου στην αγορά, πιο φιλικού στο περιβάλλον, πιο αποτελεσματικού και περισσότερο ποιοτικού.
Είναι κοινό μυστικό ότι σε πολλά προϊόντα της γεωργικής μας οικονομίας παρατηρείται υστέρηση σε σχέση με τα διεθνή ποιοτικά πρότυπα και δεδομένα. Τα αρκετά εξαιρετικής ποιότητας γεωργικά προϊόντα που παράγει η γόνιμη ελληνική γη είτε δεν επαρκούν να καλύψουν την απαιτητική εγχώρια ζήτηση είτε εξάγονται σε σχετικά μικρές ποσότητες. Η τάση διεύρυνσης του ελλειμματικού γεωργικού ισοζυγίου αποτελεί ανησυχητικό παράγοντα για το μέλλον. Το γεγονός αυτό κρίνεται ανεπίτρεπτο με βάση τα δεδομένα και τα πλεονεκτήματα του τόπου μας, όπως οι κλιματολογικές συνθήκες, το επενδυμένο κεφάλαιο στον πρωτογενή τομέα και το επίπεδο γνώσης των αγροτών μας σε συμβατικής μορφής καλλιέργειες.
Διαπιστώνοντας τα παραπάνω, όλοι εμείς που εργαζόμαστε στον πρωτογενή τομέα χρειάζεται να αντιδράσουμε εποικοδομητικά για να ενισχύσουμε τον ρόλο της αγροτικής παραγωγής και να διασφαλίσουμε τις συνθήκες ομαλής λειτουργίας της. Σ' αυτό συνηγορεί και συνεπής στάση ισχυρών οικονομικά χωρών με εξαιρετικά υψηλό δείκτη τεχνολογικής ανάπτυξης να θεωρούν τον πρωτογενή τους τομέα στρατηγικής σημασίας και να τον ενισχύουν μεθοδικά.
Οι ευρύτερες τεχνολογικές εξελίξεις παρέχουν τα μέσα για τη βελτίωση των όρων ανάπτυξης της αγροτικής παραγωγής. Η επανάσταση της πληροφορίας και η βελτίωση των υποδομών μεταφοράς και αποθήκευσης συνεισφέρει σημαντικά στη μετάβαση σε άλλες πιο γρήγορες μορφές διάθεσης των προϊόντων. Μικρότερο χρονικό διάστημα μεσολαβεί για τη μεταφορά των αγροτικών προϊόντων και κατά συνέπεια ο παραγωγός μπορεί πλέον να βρεθεί πλησιέστερα στον καταναλωτή, και μάλιστα με την παρεμβολή λιγότερων επιπέδων μεσολάβησης στην εμπορία των προϊόντων του. Η σημασία της πληροφορίας, της «ανοικτής» χρήσης της και της ορθής διάχυσής της είναι ζητήματα κεφαλαιώδους σημασίας. Η δημιουργία ενός σύγχρονου πληροφοριακού συστήματος για την άντληση και αξιοποίηση της πληροφορίας από και προς τους αγρότες δεν αποτελεί πλέον σημαντικά δύσκολο εγχείρημα. Οι πρωτοβουλίες της ευρωπαϊκής επιτροπής και οι εξελίξεις στο διαδίκτυο προσφέρουν τις υποδομές για μια τέτοια σημαντικά επωφελή πρωτοβουλία.
Οι νέες οικονομικές αντιλήψεις μας ενθαρρύνουν να αξιολογήσουμε διαφορετικά την αναπτυξιακή συμβολή του πρωτογενούς τομέα στο συνολικό οικονομικό αποτέλεσμα. Νέα δεδομένα υπεισέρχονται στον τρόπο αποτίμησης του επιδιωκόμενου αποτελέσματος της ανάπτυξης. Έτσι, ο χρονικός ορίζοντας των υπολογισμών μας επιμηκύνεται και οι παράγοντες που καθιστούν μια τέτοια ανάπτυξη εφικτή αυξάνονται. Η βιώσιμη και η αειφόρος ανάπτυξη αποκτούν σημαντικό ειδικό βάρος. Μέθοδοι παραγωγής περισσότερο φιλικές προς το περιβάλλον, φυσικό και κοινωνικό, που λαμβάνουν υπόψη τους το απώτερο μέλλον γίνονται πιο δημοφιλείς.
Οι σύγχρονες εξελίξεις στη γνώση και πρακτική της οργάνωσης και της διοίκησης (management) μας παρέχουν τις δυνατότητες εναλλακτικών αναπτυξιακών εφαρμογών. Η ενθάρρυνση της ίδρυσης και λειτουργίας σύνθετων πολυμετοχικών εταιρειών γεωργικής παραγωγής και εμπορίας θα μπορούσε να είναι μια ενδεδειγμένη πρακτική. Είναι ένας εξαιρετικά αποδοτικός τρόπος να οργανωθεί μια αγροτική επιχείρηση χρησιμοποιώντας έναν σύνθετο μοντέλο με αρχές από τον αμιγώς επιχειρηματικό χώρο και το συνεταιριστικό κίνημα. Η σύνδεση του παραγωγού με τον καταναλωτή είναι ένα ακόμη πεδίο που έχει ιδιαίτερα σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Η δημιουργία υποδομών σύνδεσης της καταναλωτικής συμπεριφοράς με την παραγωγική διαδικασία είναι πλέον εντελώς απαραίτητη. Τέλος, η έμπρακτη ενθάρρυνση της συμβολαιακής γεωργίας αποτελεί μια σημαντική παράμετρο αξιοποίησης των σύγχρονων οικονομικών δυνατοτήτων για αύξηση της προστιθέμενης αξίας του αγροτικού τομέα.
Το ελπιδοφόρο στοιχείο είναι ότι πολλοί νέοι αγρότες με ευρύτητα ικανοτήτων και γνώσεων ασχολούνται, πλέον, με την αγροτική παραγωγή όχι από ανάγκη αλλά από δικής τους επιλογή. Και αυτό αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την βελτίωση του ανθρώπινου αγροτικού δυναμικού και την αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας του πρωτογενούς τομέα.
Τα παραπάνω, κατάλληλα συνδυασμένα και εφαρμοσμένα, ως δέσμη αναπτυξιακών μέτρων στο πλαίσιο μίας στρατηγικής για τον αγροτικό τομέα που στηρίζει την αγροτική ανάπτυξη και λειτουργεί συμπληρωματικά στην Κ.Α.Π., μπορούν να οδηγήσουν στη σύνδεση παραγωγών και καταναλωτών, στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης των αγροτών για να πλησιάσουν σε ανταγωνιστικές συνθήκες αγοράς τον τελικό καταναλωτή, ώστε να προσφέρουν καλύτερα προϊόντα σύμφωνα με τις απαιτήσεις τους.
Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να πετύχουμε τη βελτίωση της συνολικής ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων από την πρωτογενή παραγωγή έως και τα τελικά διατροφικά προϊόντα, την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων κατά τη διαδικασία παραγωγής αγροτικών προϊόντων και την γενικότερη αναβάθμιση του ρόλου του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας.
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου