από δεκαετίες στην Ευρώπη και την Ασία αλλά και σαν φυτό για την
προστασία των επικλινών εδαφών από τη διάβρωση, όπως και σαν
καλλωπιστικό φυτό. Κατά την τελευταία δεκαπενταετία έχει εκδηλωθεί µία
πραγµατική λατρεία για το ιπποφαές, του οποίου η καλλιέργεια άρχισε να
εντατικοποιείται σε πολλές χώρες. Πολλοί ερευνητές σε Ευρώπη και Ασία
αλλά και πιο πρόσφατα στην Αµερική, έδειξαν µεγάλο ενδιαφέρον γι αυτό το
πολυδύναµο φυτό. Το 1989 στο Xian της Κίνας διεξήχθη το πρώτο διεθνές
συνέδριο για το ιπποφαές και την καλλιέργεια του. Στην συνέχεια
ακολούθησαν ακόµη τέσσερα διεθνή συνέδρια. Το τελευταίο έγινε στο Κεµπέκ
του Καναδά το 2007.
Η πρώτη βιοµηχανία µεταποίησης των προϊόντων του ιπποφαούς ιδρύθηκε
στην Ρωσική πόλη Bisk το 1940 όταν ήδη είχαν γίνει γνωστές οι πολύτιµες
ιδιότητες των καρπών, των σπόρων, των φύλλων και του φλοιού του. Τα
προϊόντα της βιοµηχανίας αυτής χρησιµοποιήθηκαν εκτός των άλλων και στην
διατροφή των ρώσων κοσµοναυτών αλλά και σαν συστατικά της σύνθεσης
των κρεµών που τους προστατεύουν από την επίδραση της κοσµικής
ακτινοβολίας κατά την διάρκεια των διαστηµικών τους ταξιδιών. Εικόνα: καρποί ιπποφαούς
ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΦΑΟΥΣ
Το ιπποφαές είναι ένα από τα ελάχιστα είδη φυτών του οποίου
χρησιµοποιούνται όλα τα µέρη, όπως είναι: οι καρποί, τα φύλλα, ο φλοιός, οι
βλαστοί, οι σπόροι, το ξύλο και το ριζικό του σύστηµα.
Οι χρήσεις του ιπποφαούς είναι πολυάριθµες και τις κυριότερες συνοπτικά
µπορούµε να τις κατατάξουµε στις εξής κατηγορίες:
α) Σαν τρόφιµο και ζωοτροφή: Οι χρήσεις του σαν τρόφιµο είναι οι εξής:
• Παραγωγή χυµών. Οι χυµοί αυτοί είναι πολύ πλούσιοι σε βιταµίνες,
έχουν δε επίσης πολύ ωραία γεύση.
• Αλκοολούχα ποτά, όπως είναι διάφορα λικέρ, απεριτίφ, κρασιά, κλπ.
• Τα φύλλα, οι νεαροί βλαστοί και η πούλπα των καρπών µετά την
επεξεργασία της, µπορούν να χρησιµοποιηθούν σαν ζωοτροφή των
αγροτικών ζώων.
β) Σαν φαρµακευτικό φυτό: • Οι τοπικές εφαρµογές του ελαίου του ιπποφαούς, είναι κατάλληλες για
την αντιµετώπιση των ερεθισµών του δέρµατος, δερµατίτιδων,
εκζεµάτων κλπ.
• Το έλαιο του ιπποφαούς που προέρχεται από τους σπόρους του, είναι
πολύ πλούσιο σε βιταµίνες (C, Ε, Α, Β1, Β2, F, Κ, Ρ), τοκοφερόλες,
φλαβονοειδή, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, φυτοστερόλες, σάκχαρα,
κλπ. Όλες αυτές οι ουσίες έχουν πολύτιµες φαρµακευτικές ιδιότητες για
εσωτερική ή εξωτερική χρήση.
• Με τα φύλλα του και τους φλοιούς του γίνονται θεραπευτικά ροφήµατα.
Τα φύλλα του χρησιµοποιούνται νωπά ή αποξηραµένα. Τα ροφήµατα
αυτά έχουν πολύ καλά αποτελέσµατα σαν αποχρεµπτικά αλλά και σε
νοσήµατα του αναπνευστικού συστήµατος.
γ) Σαν φυτό που χρησιµοποιείται από την βιοµηχανία καλλυντικών:
• Τα φυτά που είναι κατάλληλα για την βιοµηχανία καλλυντικών είναι
αυτά των οποίων οι καρποί είναι πλούσιοι σε αντιοξειδωτικές ουσίες,
σε βιταµίνες και σε φλαβονοειδή, δηλαδή στα στοιχεία που είναι
πλούσιο το ιπποφαές.
δ) Σαν φυτό µε χρωστικές ιδιότητες:
• Τα φύλλα και οι νεαροί του βλαστοί περιέχουν µία ουσία την κερσετίνη
που χρησιµοποιείται στην βιοµηχανία της βαφής των νηµάτων επειδή
σε συνδυασµό µε τα άλατα του σιδήρου δίδει ένα υπέροχο γκρίζο
χρώµα.
• Οι χρωστικές των καρπών του χρησιµοποιούνται στην βιοµηχανία
τροφίµων και την φαρµακοβιοµηχανία.
ε) Φυτό µε αγρονοµικό και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον:
• Το ριζικό του σύστηµα διακλαδίζεται πολύ γρήγορα, και έχει την
σπάνια ιδιότητα της δέσµευσης του ατµοσφαιρικού αζώτου σε
συµβίωση µε ακτινοβακτήρια. Το φυτό αυτό προσαρµόζεται σε άγονα
εδάφη και επιπλέον τα εµπλουτίζει µε άζωτο. Επίσης το ιπποφαές είναι
φυτό που µπορεί να ανεχτεί υψηλές συγκεντρώσεις χλωριούχου
νατρίου στο έδαφος και εποµένως είναι κατάλληλο για φύτευση κατά
µήκος των οδών όπου τον χειµώνα διασπείρεται αλάτι για προστασία των οχηµάτων από τον παγετό αλλά και κατά µήκος των ακτών για την
προστασία τους από την διάβρωση.
• Χρησιµοποιείται σαν αντιδιαβρωτικό φυτό των επικλινών εδαφών, µε
πολύ εντυπωσιακά αποτελέσµατα στην αποκατάσταση πολλών
επικλινών εδαφών και κυρίως των πυρόπληκτων περιοχών.
• Χρησιµοποιείται σαν φυτό στο οποίο η άγρια πανίδα ευρίσκει
καταφύγιο, αλλά και σαν φυτό φυτοφρακτών για την προστασία των
καλλιεργειών από τους ανέµους και την προστασία της υγρασίας του
εδάφους των καλλιεργειών.
• Σαν καλλωπιστικό φυτό στην Αρχιτεκτονική των κήπων λόγω της
ιδιαίτερης αισθητικής αξίας που έχει ο θάµνος αυτός και του χρώµατος
των καρπών και του φυλλώµατος του.
• Το ξύλο του ιπποφαούς είναι πολύ σκληρό και χρησιµοποιείται στην
ξυλουργική για την δηµιουργία µπαστουνιών και ξύλινων
µικροκατασκευών.
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ
H γεωγραφική κατανοµή του γένους Hippophae εκτείνεται µεταξύ 27
ο
και 69
ο
γεωγραφικό πλάτος και µεταξύ 7
ο
δυτικό και 122
ο
ανατολικό γεωγραφικό
µήκος. Εντούτοις µεταξύ των πέντε ειδών του γένους Hippophae, µόνο το
Hippophae rhamnoides L. έχει µία γεωγραφική κατανοµή τόσο µεγάλη που
επεκτείνεται στην Ευρασία καλύπτοντας την Κίνα, την Μογγολία, τη Ρωσία, το
Καζακστάν, την Τουρκία, τη Ρουµανία, τη Βουλγαρία, την Ελβετία, την Ιταλία,
τη Γαλλία, την Μεγάλη Βρετανία, τη Νορβηγία, τη Σουηδία και τη Φιλανδία.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ
Το ιπποφαές είναι ένα φυτό δίοικο, αγκαθωτό, φυλλοβόλο. Το ύψος του
φθάνει συνήθως τα 2-4m στην Γαλλία, αν και στην Κίνα έχουν βρεθεί δένδρα
µε ύψος 18m αλλά και φυτά µε ύψος µόλις 0,5m.
Τα φύλλα του µοιάζουν µε εκείνα της ιτιάς και εµφανίζονται 7-10 ηµέρες µετά
την εµφάνιση των ανθέων. Εκφύονται εναλλασσόµενα και είναι µακρόστενα. Υπάρχουν φυτά που φέρουν µόνο αρσενικά άνθη και φυτά που φέρουν
µόνο θηλυκά. Τα αρσενικά σε πολλές ποικιλίες είναι πιο πρώιµα από τα
θηλυκά.
Ο καρπός του είναι ένα αχαίνιο µε χρωµατισµό που ποικίλει στην ωριµότητα
του, από το κίτρινο µέχρι το κόκκινο. Το σχήµα του καρπού ποικίλει από το
ωοειδές, το κυλινδρικό έως το σφαιρικό. Περικλείει ένα σπόρο.
Το φυτό αυτό αναπτύσσεται σε ένα ευρύ πεδίο όσον αφορά το ρΗ του
εδάφους, που κυµαίνεται από ρΗ 5 µέχρι 8, αλλά και σε παραθαλάσσιες
περιοχές µε πολύ µεγάλη αλατότητα.
ΟΙ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
Η επιστηµονική έρευνα πέτυχε να δηµιουργήσει πολλές ποικιλίες που
εξυπηρετούν τους σκοπούς για τους οποίους καλλιεργείται το ιπποφαές.
Υπάρχουν ποικιλίες που καλλιεργούνται αποκλειστικά για την παραγωγή
αρσενικών φυτών που θα χρησιµοποιούνται σαν επικονιαστές ή για την
παραγωγή θηλυκών φυτών ή για την παραγωγή αρσενικών και θηλυκών
φυτών.
Μερικές από τις ποικιλίες του ιπποφαούς που κυκλοφορούν στην διεθνή
αγορά είναι οι εξής:
Chuyskaya: Η ποικιλία αυτή είναι µία όψιµη ποικιλία. Katunskaya: Είναι µια
ποικιλία που προσαρµόζεται πολύ καλά σε διάφορα περιβάλλοντα. Larissa:
Η ποικιλία αυτή είναι ταχείας αναπτύξεως. Lubimaya: Είναι µια ποικιλία που
προσαρµόζεται πολύ καλά σε διάφορα περιβάλλοντα. Luchezarnaya: Είναι
µια ποικιλία που προσαρµόζεται πολύ καλά σε διάφορα περιβάλλοντα µε
κύριο χαρακτηριστικό την αντοχή της στην ξηρασία. Marina: Είναι φυτό
ταχείας ανάπτυξης.
Nomernaya: Είναι ποικιλία βραδείας ανάπτυξης. Frugana: Η ποικιλία αυτή
προέρχεται από την πρώην Ανατολική Γερµανία. Hergo: Το ύψος της φθάνει
τα 3m όπως και της Leikora. Leikora: Το ύψος της φθάνει τα 3-3,5m. Οι
καρποί της είναι µεγάλοι κυλινδρικοί µε µεγάλη περιεκτικότητα σε βιταµίνη C .
Pollmix: Ποικιλία µε αρσενικά φυτά, κλπ. Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΙΠΠΟΦΑΟΥΣ
Το ιπποφαές είναι είδος που προσαρµόζεται πολύ καλά στις αντιξοότητες του
κλίµατος. Το ιπποφαές µπορεί να ανεχθεί θερµοκρασίες µέχρι -40
ο
C επειδή
έχει ένα ειδικό γονίδιο που του δίνει αυτή την ικανότητα. Αν και το ιπποφαές
αντέχει στην ξηρασία, η αφθονία των βροχοπτώσεων ευνοεί την παραγωγή
καρπών. Το ιπποφαές πρέπει να φυτεύεται σε περιοχές που η ετήσια
βροχόπτωση ξεπερνά τα 400mm.
Στο φυσικό του περιβάλλον, το ιπποφαές συνήθως φύεται σε πλαγιές, ή στις
όχθες ρυακιών και κατά µήκος των ακτών, ενώ µπορεί να αναπτυχθεί σε ένα
µεγάλο εύρος εδαφών. Το ιπποφαές είναι φυτό που προσαρµόζεται και
µπορεί να αναπτυχθεί ακόµη και σε οριακά εδάφη όπως είναι τα χαλικώδη
εδάφη ή τα αµµώδη που είναι φτωχά σε θρεπτικές ουσίες και τα οποία έχουν
µικρή δυνατότητα συγκράτησης του ύδατος, σε αντίθεση µε τα περισσότερα
καλλιεργούµενα φυτά. Στις περιοχές αυτές η προσθήκη λιπασµάτων, κυρίως
φωσφορικών, κατά τη φύτευση και η άρδευση κατά τη διάρκεια της
καρποφορίας µπορούν να είναι αποτελεσµατικοί παράγοντες και να αυξήσουν
την παραγωγή.
Υπάρχουν διάφορες καλλιεργητικές τεχνικές που ευνοούν τη διατήρηση της
υγρασίας του εδάφους και περιορίζουν τις απώλειες του. Μία από αυτές τις
τεχνικές είναι εκείνη, της κάλυψης της επιφάνειας του εδάφους
(εδαφοκάλυψη) µε πλαστικό ή µε άλλα µέσα επάνω στις γραµµές φυτεύσεως.
Παρά το ότι το φυτό αυτό είναι πολύ ανθεκτικό σε καταστάσεις ξηρασίας, µία
πολύ παρατεταµένη περίοδος ξηρασίας χωρίς βροχοπτώσεις, µπορεί να είναι
επιζήµια για τα νεαρά δενδρύλλια. Στις περιπτώσεις αυτές καλό είναι να
προβλέπεται η άρδευση των δενδρυλλίων έστω και µε µικρές ποσότητες
νερού.
Οι αποστάσεις των γραµµών φυτεύσεως θα ευρίσκονται σε τέτοια απόσταση
ώστε, σε συνδυασµό µε τις αποστάσεις των φυτών επί της γραµµής, να
φυτευτούν περίπου 150-170 φυτά το στρέµµα, ενώ ταυτόχρονα θα
λαµβάνουµε υπόψη µας το πλάτος των µηχανηµάτων που θα
χρησιµοποιηθούν στην καλλιέργεια ώστε να γίνονται οι καλλιεργητικές
εργασίες απρόσκοπτα. Στην συνέχεια σε κάθε γραµµή φυτεύσεως
καθορίζονται οι θέσεις όπου θα γίνουν οι λακκούβες στις οποίες θα φυτευτούν
τα δενδρύλλια.
Μια αναλογία αρσενικών φυτών στο ύψος του 8-10% του συνολικού αριθµού
των δένδρων, εξασφαλίζει την οµαλή γονιµοποίηση.
Για όλες τις εργασίες που µπορεί να γίνουν µε µηχανικά µέσα µία απόσταση
µεταξύ των γραµµών 3,5-4,0m ώστε να µπορούν να κυκλοφορούν τα
µηχανήµατα, ο δε προσανατολισµός των γραµµών να είναι στον άξονα
βορράς-νότος για τον καλύτερο φωτισµό των φυτών.
Τα φυτά πρέπει να έχουν επίσης, κατάλληλες αποστάσεις επί της γραµµής
φυτεύσεως. Μία απόσταση 1,5-1,8m θεωρείται ικανοποιητική.
Κάθε υλικό καλύψεως, οργανικό ή ανόργανο, µπορεί να εφαρµοστεί στο
έδαφος και να χρησιµεύσει σαν εδαφοκάλυψη. Η χρησιµοποίηση της
εδαφοκαλύψεως σαν µέσο ελέγχου των ζιζανίων, έχει αποδειχτεί ότι έχει και
τις εξής ακόµη θετικές επιδράσεις στα φυτάρια που αναπτύσσονται:
• Στη διατήρηση της υγρασίας του εδάφους. Τα αποτελέσµατα είναι πιο
εντυπωσιακά στις περιπτώσεις που δεν εφαρµόζεται άρδευση. • Η διατήρηση της θερµοκρασίας του εδάφους
Οι ετήσιες εργασίες συντήρησης της φυτείας
Το ιπποφαές, έχει πολύ µικρότερες ανάγκες σε άζωτο, σε φωσφόρο και σε
κάλιο, από τα άλλα καλλιεργούµενα δένδρα. Συνιστάται µία λίπανση µε 50-
60 kg /στρ υπερφωσφορικό το οποίο πρέπει να ενσωµατώνεται στο έδαφος
κατά την προετοιµασία της φύτευσης, όπως και µία ποσότητα 2-2,5 τόνους /
στρέµµα µε κοπριά.
Όπως και στα άλλα φυτά που δέχονται κλάδεµα, έτσι και στο ιπποφαές
διακρίνονται δύο είδη κλαδέµατος :
• Το κλάδεµα σχηµατισµού. Αυτό το κλάδεµα, αποσκοπεί στον τελικό
σχηµατισµό του µεγέθους και του σχήµατος του θάµνου για τα επόµενα
χρόνια της παραγωγικής ζωής του.
• Το κλάδεµα καρποφορίας. Πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, και έχει
στόχο την ανάπτυξη ικανοποιητικής παραγωγής καρπών κάθε χρόνο.
α) Το κλάδεµα σχηµατισµού
∆ύο τρόποι κλαδέµατος σχηµατισµού µπορούν να εφαρµοστούν στο
ιπποφαές ώστε να δηµιουργηθεί ένα δένδρο µε ένα κεντρικό ελαφρά
τροποποιηµένο άξονα ή ένα δένδρο µε κυπελλοειδή µορφή.
β)Το κλάδεµα καρποφορίας
Το ιπποφαές συνήθως φθάνει σε ύψος 2-3m σε ηλικία 4 ετών. Στην ηλικία
αυτή σχηµατίζεται ο κύριος κορµός και οι βραχίονες του θάµνου ο οποίος
πρέπει κάθε χρόνο να καθαρίζεται από τους πλάγιους βλαστούς που φύονται
από τη βάση του αλλά και αυτούς που είναι στο εσωτερικό του κυπέλλου. Τα
βλαστάρια που έχουν µεγάλο µήκος πρέπει να κορυφολογούνται ώστε να
ευνοείται η ανάπτυξη πλάγιων βλαστών. Επίσης µετά από 3-4 χρόνια θα
πρέπει σταδιακά να ανανεώνονται οι καρποφόροι βλαστοί ώστε να
διατηρούνται τα φυτά για πολλά χρόνια παραγωγικά.
Η Ζιζανιοκτονία
Τα µέτρα που εφαρµόζονται για την καταπολέµηση των ζιζανίων είναι τα εξής: • Γίνεται χρησιµοποίηση της κατάλληλης εδαφοκάλυψης
• Γίνεται κατάλληλη µηχανική κατεργασία του εδάφους µετά τη φύτευση
των δενδρυλλίων. Η κατεργασία του εδάφους δεν πρέπει να γίνεται σε
βάθος µεγαλύτερο των 8-10cm από την επιφάνεια, ώστε να µη
καταστρέφεται το ριζικό σύστηµα του ιπποφαούς.
• Χρησιµοποιούνται πολυάριθµα εγκεκριµένα ζιζανιοκτόνα, ανάλογα µε
το είδος των ζιζανίων. Για την καταπολέµηση των πλατύφυλλων
ζιζανίων, κατά τη φύτευση των δενδρυλλίων, χρησιµοποιούνται
ζιζανιοκτόνα όπως τα: carfentrazone-ethyl, flumioxazin, terbacil,
sulfentrazone. Για την καταπολέµηση των αγροστωδών ζιζανίων
χρησιµοποιούνται τα κάτωθι ζιζανιοκτόνα: clethodim, sethoxydim,
fluazifop-p-butyl.
Το ιπποφαές µπορεί να πολλαπλασιαστεί εγγενώς µε σπόρους και αγενώς
µε µοσχεύµατα, (χλωρά µοσχεύµατα, ξηρά µοσχεύµατα, µοσχεύµατα ριζών),
µε παραφυάδες ή µε µικροπολλαπλασιασµό. Ο µικροπολλαπλασιασµός των
µεριστωµάτων ήδη έγινε αντικείµενο µερικών ερευνών, αλλά η µέθοδος αυτή
δεν χρησιµοποιείται παρά από ελάχιστους φυτωριούχους.
Ο πολλαπλασιασµός µε σπόρους είναι η µέθοδος που µπορεί να εφαρµοσθεί
πιο εύκολα. Η µέθοδος αυτή αρµόζει κυρίως για παραγωγή φυτών που
προορίζονται για φύτευση φυτοφρακτών που στη συνέχεια δεν απαιτούν
πολλές καλλιεργητικές φροντίδες ή για τη φύτευση επικλινών εδαφών ή για
δενδροφυτεύσεις οδικών αξόνων. Τα σπορόφυτα δεν είναι κατάλληλα για
παραγωγή καρπών επειδή τα φυτά που προέρχονται από αυτόν θα είναι 50%
αρσενικά και 50% θηλυκά, ενώ οι καρποί τους δεν θα είναι οµοιόµορφοι.
Άλλη µέθοδος είναι εκείνη των µοσχευµάτων, κατά την οποία
χρησιµοποιούνται ηµίξηρα ή ξηρά µοσχεύµατα. Τα φυτά που καλλιεργούνται
συστηµατικά πρέπει να προέρχονται από µοσχεύµατα και να προέρχονται
από παραγωγικές ποικιλίες.
ΣΥΓΚΟΜΙ∆Η ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣΟι καρποί του ιπποφαούς συγκοµίζονται σχετικά δύσκολα επειδή δεν έχουν
µίσχους ή οι µίσχοι τους είναι πολύ µικροί µε αποτέλεσµα να παραµένουν
σταθερά προσκολληµένοι στους βλαστούς. Επίσης στις περισσότερες των
ποικιλιών του ιπποφαούς, οι βλαστοί φέρουν µακριά αγκάθια πράγµα που
δυσκολεύει τη συγκοµιδή των καρπών µε τα χέρια. Αν σε αυτό προσθέσουµε,
το µικρό µέγεθος των καρπών και την ευαισθησία που παρουσιάζουν στην
πίεση των χεριών, τότε πολύ εύκολα συµπεραίνουµε ότι, η µηχανική
συγκοµιδή αποτελεί µία αναγκαιότητα για εκείνον που θέλει να εκµεταλλευθεί
οικονοµικά την καλλιέργεια του ιπποφαούς Η µηχανική συγκοµιδή αποτελεί
µία αναγκαιότητα για χώρες, όπως είναι οι ευρωπαϊκές, όπου τα
ηµεροµίσθια κυµαίνονται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση µε τις ασιατικές.
Οι κυριότερες µέθοδοι µηχανικής συγκοµιδής είναι οι εξής:
α) Η γερµανική µέθοδος
Η µέθοδος αυτή συνίσταται στην αποκοπή των καρποφόρων κλάδων µε
ψαλίδια, την τοποθέτηση των κλάδων αυτών µαζί µε τους καρπούς στην
κατάψυξη σε θερµοκρασίες -25
ο
C. Στην συνέχεια ανάλογα µε τις ποσότητες
καρπών που θέλει κανείς να χρησιµοποιήσει, οι καρποφόροι βλαστοί
εξέρχονται από την κατάψυξη και τινάζονται ώστε να πέσουν οι καρποί. Η
µέθοδος αυτή, έχει τα µειονεκτήµατα ότι, έχουµε συγκοµιδή καρπών κάθε δύο
χρόνια και ότι γίνεται ισχυρό κλάδεµα των βλαστών µέσα στο καλοκαίρι,
δηλαδή σε ακατάλληλη εποχή.
β) Η µέθοδος της δόνησης των βλαστών του φυτού
Η µέθοδος αυτή στηρίζεται στην ίδια αρχή µε εκείνη που χρησιµοποιείται για
τη συγκοµιδή των ελιών, των κερασιών, των δαµασκηνιών και των
υπόλοιπων καρποφόρων δένδρων. Η αρχή αυτή συνίσταται στην εφαρµογή
στον κορµό ή στα κλαδιά του δένδρου µίας δόνησης µε τη βοήθεια ενός
κατάλληλου µηχανισµού. Η δόνηση αυτή έχει µία διάρκεια και µία συχνότητα
που ποικίλει και µε τη βοήθεια της οποίας, αποσπάται ο καρπός από το
δένδρο. Ο καρπός πίπτει στο έδαφος ή σε κατάλληλη συλλεκτική «οµπρέλα»
που απλώνεται στη βάση του δένδρου. Ο µηχανισµός της δόνησης, µπορεί
να είναι χειροκίνητος ή να είναι µεγαλύτερου µεγέθους και να είναι µηχανοκίνητος. Με αυτή την µέθοδο έχουµε παραγωγή καρπών κάθε χρόνο.
Η µέθοδος αυτή είναι η καλύτερη.
Η ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ
Η χηµική σύνθεση των καρπών
Ο καρπός του ιπποφαούς ζυγίζει µεταξύ 270 και 580 mg ανάλογα µε την
ποικιλία και την ωριµότητα. Η εφαρµογή πίεσης στους καρπούς, δίνει χυµό
σε ποσοστό 60-85%.
Το ιπποφαές έχει δύο πηγές ελαίου στους καρπούς του. Οι σπόροι του
περιέχουν 6,47- 20,2% ελαίου και η σάρκα που περιβάλει τους σπόρους και η
οποία περιέχει 3-8% ελαίου.
Οι φυσικές ιδιότητες, κυρίως η σχετική πυκνότητα, η αγωγιµότητα, η
επιφανειακή τάση και ο δείκτης διάθλασης λαµβάνονται υπόψη σε µία
ανάλυση του χυµού. Οι τιµές που λαµβάνει ο δείκτης διαθλάσεως δείχνουν
την περιεκτικότητα του χυµού σε σάκχαρα και συνήθως κυµαίνονται µεταξύ
10,8-15,6% που αντιστοιχούν σε 10,8
ο
-15,6
ο
Brix.
Οι καρποί του ιπποφαούς, είναι µεταξύ των πλέον θρεπτικών και πλούσιων
σε βιταµίνες καρπών. Περιέχουν 10 είδη βιταµινών αλλά και έλαια, σάκχαρα,
ιχνοστοιχεία, φλαβονοειδή, φυτικά χρώµατα, πρωτεΐνες και ανόργανα άλατα
όπως, σίδηρο, ασβέστιο, µαγγάνιο κλπ. Αναλυτικότερα για τις βιταµίνες και τα
έλαια µπορούµε να αναφέρουµε τα κάτωθι.
Οι καρποί του ιπποφαούς είναι πλούσιοι στις βιταµίνες (C, Ε, Α, Β1, Β2, F, Κ,
Ρ). Έρευνες που έγιναν σε καρπούς της ποικιλίας sinensis, έδωσαν
συγκεντρώσεις βιταµινών Α, Β2 και C πολύ πιο υψηλές από εκείνες άλλων
λαχανικών και φρούτων όπως τα καρότα, οι ντοµάτες και τα πορτοκάλια .
Περιεκτικότητες διαφόρων φυτών σε µερικές βιταµίνες
Α/Α ΕΙ∆ΟΣ
ΦΥΤΟΥ
Βιταµίνη
Α
Βιταµίνη
Β1
Βιταµίνη
Β2
Βιταµίνη
Κ
Βιταµίνη
C
1 Ιπποφαές 11,00 0,04 0,56 100-200 300-1600
2 Πορτοκάλι 0,50 0,08 0,03 50-68 3 Ντοµάτα 0,30 0,03 0,02 12
4 Καρότο 4,00 0,02 0,05 8
5 Ακτινίδιο 100-470
Τα έλαια που προέρχονται από τους καρπούς του ιπποφαούς είναι µοναδικά
επειδή η περιεκτικότητα τους σε λιπαρά οξέα ποικίλει ανάλογα από το αν τα
έλαια αυτά προέρχονται από τα µαλακά µέρη (πούλπα, επιδερµίδα) ή το
σπόρο. Έχουν γίνει πολυάριθµες εργασίες µε αντικείµενο τη σύνθεση των
ελαίων σε λιπαρά οξέα του καρπού του ιπποφαούς από διάφορους ερευνητές
σε διαφορετικές ποικιλίες, υποποικιλίες και πηγές προελεύσεως.
Το έλαιο των σπόρων χαρακτηρίζεται από την υψηλή περιεκτικότητα του σε
ακόρεστα λιπαρά οξέα (85-90%), µεταξύ των οποίων τα δύο ουσιώδη λιπαρά
οξέα. Το λινολεϊκό οξύ ή ω-6 και το α-λινολενικό οξύ ή ω-3. Τα δύο αυτά
ακόρεστα λιπαρά οξέα µπορεί να αντιπροσωπεύουν µέχρι το 70% της
συνολικής περιεκτικότητας σε λιπαρά οξέα. Υπάρχουν και άλλα λιπαρά οξέα
στους σπόρους του ιπποφαούς, όπως τα: το ολεϊκό οξύ (13-30%), το
παλµιτικό οξύ (7-20%), το στεαρικό οξύ (2-9%).
Η µεταποίηση και τα παράγωγα του ιπποφαούς
Παρά το ότι η χρήση του ιπποφαούς στην Ευρώπη και την Ασία είναι γνωστή
από αιώνες, η βιοµηχανική δραστηριότητα για την παραγωγή και αξιοποίηση
διατροφικών παραγώγων καθυστέρησε να αναπτυχθεί και αυτή έγινε στην
Ρωσία, την δεκαετία του 1940.Τα επόµενα χρόνια η βιοµηχανία µεταποίησης
του ιπποφαούς αναπτύχθηκε στη χώρα αυτή πάρα πολύ µε αποτέλεσµα
παράγωγα του φυτού αυτού να αποκτήσουν τέτοια φήµη και αξιοπιστία ώστε
να χρησιµοποιηθούν ακόµη και στη διατροφή των αστροναυτών, αλλά και σαν
βασικά συστατικά των κρεµών του δέρµατος για την προστασία των
αστροναυτών από την κοσµική ακτινοβολία.
Την δεκαετία του 1980, η Κίνα, εγκατέστησε τις πρώτες φυτείες ιπποφαούς
και από το 1982, µέχρι σήµερα ιδρύθηκαν περίπου 150 βιοµηχανίες στις
οποίες παράγονται 200 διαφορετικά είδη προϊόντων µε βάση όλα τα
εκµεταλλεύσιµα συστατικά του ιπποφαούς. Πιο πρόσφατα, ιδρύθηκαν στη
Γερµανία, τη Γαλλία, τον Καναδά και σε άλλες χώρες, πολλές βιοµηχανίες
επεξεργασίες των προϊόντων του φυτού αυτού και την παραγωγή
πολυάριθµων προϊόντων. Θεραπευτικές ιδιότητες του ιπποφαούς
Το ιπποφαές χρησιµοποιήθηκε στην παραδοσιακή ιατρική του Θιβέτ και της
Μογγολίας για περισσότερα από 1000 χρόνια. Οι χρήσεις του ήταν εναντίον
του βήχα, σαν αποχρεµπτικό, όπως και για την βελτίωση της κυκλοφορίας του
αίµατος όπως και της λειτουργίας του πεπτικού συστήµατος.
Γενικά µπορούµε εν συντοµία να αναφέρουµε τις εξής ευεργετικές επιδράσεις
του ιπποφαούς στον ανθρώπινο οργανισµό.
• Σαν φάρµακο επείγουσας ανάγκης σε περιπτώσεις πληγών και
εγκαυµάτων.
• Εναντίον των καρδιαγγειακών νοσηµάτων
• Εναντίον του εκζέµατος, δερµατίτιδας, αλλεργίας κλπ.
• Εναντίον των φλογώσεων των εσωτερικών επιφανειών των
κοιλοτήτων του ανθρώπου.
• Εναντίον δερµατικών στιγµάτων
• Σαν διατροφικό συµπλήρωµα ιδίως σε περιπτώσεις στρες ή νευρικής
ανορεξίας, αναρρώσεως κλπ.
• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήµατος
Σαν καλλυντικό µπορούµε να αναφέρουµε τα κάτωθι:
• Τα έλαια του ιπποφαούς µπορούν να χρησιµοποιηθούν σαν συστατικό
πολλών καλλυντικών.
• Σε ποµάδες και ανανεωτικές κρέµες (αντιγήρανσης)
• Σε ποµάδες και κρέµες για ευαίσθητα και αλλεργικά δέρµατα
• Σε ποµάδες για χρήση στην επιφάνεια των χειλιών
• Για κρέµες για το ευαίσθητο δέρµα των µωρών,
• Για την φροντίδα του στήθους των γυναικών που θηλάζουν το βρέφος
τους
• Για κρέµες πριν, κατά και µετά την ηλιοθεραπεία
• Σαν συστατικό των σαµπουάν και την περιποίηση των µαλλιών
• Για κρέµες µετά το ξύρισµα
• Σαν συντηρητικό (πλούσιο σε βιταµίνη Ε
• Σαν χρωστικό υλικό
• Κλπ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου