Αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα των «πράσινων» ενισχύσεων.

Σχεδόν ένας χρόνος έχει περάσει από τότε που η Κομισιόν παρουσίασε τις προτάσεις της για το μέλλον της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και πολλά είναι τα σημεία τους που παραμένουν ασαφή, ιδίως όσον αφορά το βασικό θέμα των πράσινων ενισχύσεων.

Το επόμενο χρονικό διάστημα κρίνονται στις Βρυξέλλες οι βασικές λεπτομέρειες της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Το φθινόπωρο, οι διαπραγματεύσεις μπαίνουν στην τελική τους ευθεία, καθώς θα συζητηθούν οι τροπολογίες των ευρωβουλευτών. Κι αυτό, ενώ κλιμακώνονται οι πιέσεις κυβερνήσεων, αγροτών, περιβαλλοντικών οργανώσεων, της βιομηχανίας τροφίμων που ο καθένας ζητάει να φέρει τη νέα ΚΑΠ στα μέτρα του.

Πρόσφατα ο Άλαν Μάθιουζ, καθηγητής στο Trinity College του Δουβλίνου, μίλησε στο ετήσιο

συνέδριο της ΕΑΑΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση Επιστημόνων Αγροτικής Οικονομίας) για ορισμένα βασικά σημεία της νέας ΚΑΠ και πώς μπορεί να διαμορφωθούν στο επόμενο διάστημα:

Συζητήσιμο το 30%

Η Κομισιόν στις προτάσεις της για το δημοσιονομικό πλαίσιο 2014-2020, έχει προβλέψει 42,78 δισ. ευρώ για άμεσες ενισχύσεις του πρώτου πυλώνα. Αυτό σημαίνει ότι ο «οικολογικός συντελεστής» θα διαμορφωθεί στα 12,8 δισ. ευρώ ετησίως. Αυτό το ποσό είναι τετραπλάσιο από τα 4 δισ. ευρώ ετησίως που δίνονται για αγροπεριβαλλοντικά μέτρα σήμερα.

Η πρόταση για το 30% των άμεσων ενισχύσεων που υπόκεινται στο πρασίνισμα, περιλαμβάνεται στις προτάσεις για το δημοσιονομικό πλαίσιο και την τελική απόφαση θα τη λάβει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Όπως όμως παρατηρεί ο κ. Μάθιουζ, η Κομισιόν δεν αιτιολογεί πώς κατέληξε στο ποσοστό αυτό. Ορισμένα κράτη μέλη ήδη ζητούν τη μείωσή του και η Κομισιόν δεν έχει αποκλείσει μια τέτοια εξέλιξη.

Πρόστιμα για τους αγρότες

Η Κομισιόν έχει τονίσει ότι η συμμετοχή στις πράσινες ενισχύσεις πρέπει να είναι υποχρεωτική, προκειμένου τα μέτρα αυτά να είναι αποτελεσματικά.

Ακόμα πάντως επικρατεί σύγχυση στο κατά πόσο η είσπραξη και της βασικής ενίσχυσης θα επηρεάζεται από την τήρηση των νέων αγροπεριβαλλοντικών του Πρώτου Πυλώνα. Στο σχέδιο του κανονισμού ορίζεται ότι «η μη τήρηση του οικολογικού συντελεστή θα οδηγεί σε κυρώσεις». Δηλαδή, εκτός από την μη καταβολή του 30% των άμεσων ενισχύσεων, οι αγρότες θα υπόκεινται και σε πρόσθετες κυρώσεις που δεν έχουν ακόμα καθοριστεί.

Τι θα γίνει με τους μικρούς;

Η Κομισιόν έχει προτείνει οι «μικροί αγρότες» να εξαιρούνται από τα πράσινα μέτρα, χάριν μείσης του διοικητικού φόρτου. Έχει όμως προβληθεί και το επιχείρημα ότι έτσι υπονομεύεται η αιτιολόγηση των πράσινων ενισχύσεων, ως ενός μηχανισμού που στόχο έχει να ενθαρρύνει τους αγρότες να υιοθετήσουν πιο οικολογικές αγροτικές πρακτικές.

Ανακατανομή των πόρων

Οι προτάσεις της Κομισιόν προβλέπουν ότι ως το 2020, η αξία των δικαιωμάτων θα συνεχίσει να διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι και το ύψος των ενισχύσεων ανά στρέμμα. Η ανακατανομή των ενισχύσεων στα διάφορα κράτη μέλη είναι ένα από τα πιο ακανθώδη θέματα των διαπραγματεύσεων.

Τα παλιά κράτη μέλη που τάσσονται κατά της εξίσωσής τους, προβάλλουν ως επιχείρημα το διαφορετικό κόστος των εισροών. Πράγματι το επιχείρημα αυτό ισχύει για τη βασική ενίσχυση.

Όμως τα νέα κράτη μέλη επισημαίνουν ότι το επιχείρημα αυτό δεν ισχύει για την αξία των δημόσιων αγαθών που προσφέρουν οι αγρότες και επιμένουν να υπάρχει μια πράσινη ενίσχυση ίσης αξίας ανά στρέμμα σε όλα τα κράτη μέλη. Και το θέμα αυτό παραμένει ανοιχτό.

Πηγή έμπνευσης το ελβετικό μοντέλο

Οι προτάσεις της Κομισιόν εστιάζουν στην ανακατανομή, τη στόχευση και το «πρασίνισμα» των ενισχύσεων του Πρώτου Πυλώνα. Η Επιτροπή προτείνει να αντικατασταθούν οι σημερινές ενισχύσεις με μια βασική ενίσχυση που θα συμπληρώνεται με μια πρόσθετη, «πράσινη ενίσχυση» που θα καταβάλλεται σε όσους τηρούν ορισμένες «αγροτικές πρακτικές ωφέλιμες για το κλίμα και το περιβάλλον», και οι οποίες θα χρηματοδοτούνται με το 30% των εθνικών φακέλων των ενισχύσεων.

Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν τις περιοχές οικολογικής εστίασης, τη διαφοροποίηση των καλλιεργειών και τη διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων. Η καινοτομία των νέων προτάσεων είναι η προσπάθεια να οριστούν και να χρηματοδοτηθούν υποχρεωτικά οικολογικά πρότυπα, ίδια σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, και χρηματοδοτούμενα από τον Πρώτο Πυλώνα.

Πρόφαση

Ο καθηγητής Μάθιουζ, αναφέρει ότι πηγή έμπνευσης για τις προτάσεις αυτές φαίνεται να είναι η Ελβετία, όπου οι ενισχύσεις εδώ και καιρό έχουν ενσωματώσει πολύ πιο τολμηρά περιβαλλοντικά πρότυπα. Όμως ο Ιρλανδός καθηγητής αμφιβάλλει κατά πόσο τα τρία μέτρα που προτείνει η Κομισιόν πράγματι θα βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των Ευρωπαίων γεωργών. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, και όπως άλλωστε καταγγέλλουν και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, το περίφημο «πρασίνισμα» δεν είναι παρά μία πρόφαση για να δικαιολογηθεί η χρηματοδότηση των ενισχύσεων.

Σύμφωνα με τον κ. Μάθιουζ, πολύ πιο αποδοτική από περιβαλλοντική άποψη θα ήταν η ενίσχυση των αγροπεριβαλλοντικών μέτρων στο Δεύτερο Πυλώνα. Όμως υπάρχουν ισχυρές αντιδράσεις κατά μιας τέτοιας εξέλιξης από τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών, μεταξύ αυτών και της χώρας μας.

Περισσότερους πόρους και ευελιξία προτείνει ο Πάολο ντε Κάστρο

Στο επόμενο διάστημα θα συζητηθεί στην Επιτροπή Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η έκθεση του προέδρου της, Πάολο ντε Κάστρο, σχετικά με το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο.

Στην έκθεση, η οποία που κυκλοφόρησε προ μηνός, ο κ. ντε Κάστρο ζητάει πρόσθετους πόρους για τη γεωργία και μεγαλύτερη ευελιξία στην αξιοποίησή τους.

Ενώ η Κομισιόν έχει προτείνει να παγώσει η χρηματοδότηση της ΚΑΠ σε ονομαστικούς όρους, ο κ. ντε Κάστρο καλεί για αύξησή της, ώστε να παραμείνει σταθερή σε πραγματικούς όρους. Βέβαια με δεδομένες τις δημοσιονομικές πιέσεις που ζει η Ευρώπη αυτή την περίοδο, η θέση αυτή είναι αμφίβολο κατά πόσο θα περάσει, ακόμα κι αν υιοθετηθεί από τους ευρωβουλευτές.

Η έκθεση ζητάει να δοθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να μεταφέρουν πόρους από τον ένα πυλώνα στον άλλο, ώστε «να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές τους περιοχές».

Έτσι κι αλλιώς, οι προτάσεις της Κομισιόν επιτρέπουν ένα βαθμό προαιρετικής μετακίνησης πόρων από τον Πρώτο στο Δεύτερο Πυλώνα, αλλά και στην αντίθετη κατεύθυνση, για τα εννέα νέα κράτη μέλη με χαμηλές ενισχύσεις.

Κουρμαδάς Λεωνίδας

Πηγή:www.agronews.gr