Βασιλικός. Καλλιέργεια, Ποικιλίες.

Ο βασιλικός «ώκιμον το βασιλικόν», Ocimum basilicum , ανήκει στην οικογένεια των Xειλανθών, ονομασία που προέρχεται από την ελληνική λέξη «βασιλεύς». Συγγενεύει με άλλα αρωματικά φυτά όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και η φασκομηλιά

Θρύλοι και παραδόσεις

Κατάγεται απ τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, από όπου και μεταφέρθηκε στις χώρες της Μεσογείου. Η σχέση του με την Ελλάδα είναι παλιά, από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων, όταν τον έφερε, μαζί με άλλα φυτά, ο Μέγας Αλέξανδρος μετά από την εκστρατεία του στις Ινδίες. Εκεί θεωρείται ιερό φυτό, ονομάζεται Τούλσι (”Thulsi” ή “Tulsi”), μια νύμφη της ινδουιστικής μυθολογίας που μεταμορφώθηκε σε φυτό για να αποφύγει τον έρωτα ενός θεού της Άπω Ανατολής. Σήμερα θεωρείται το ιερό φυτό του θεού Βισνού και του Κρίσνα και το βρίσκουμε έξω από τους ναούς όπου και καλλιεργείται

καθώς ένα κλαδί βασιλικού στο στόμα του νεκρού είναι το κλειδί για τις πύλες του άλλου κόσμου. Στην αρχαία Αίγυπτο ήταν κύριο συστατικό στη ταρίχευση νεκρών, στην ιουδαϊκή παράδοση εκτιμάται ως δυναμωτικό και καθαριστικό του οργανισμού, στην Αφρική πιστεύουν ότι προστατεύει από τους σκορπιούς, στην αρχαία Ελλάδα αντιπροσώπευε την εχθρότητα, θεωρούσαν ότι οι σκορπιοί φωλιάζουν κάτω από τις γλάστρες βασιλικού και η έντονη μυρωδιά του ήταν είδος κατάρας, oι Ρωμαίοι τον χρησιμοποιήσαν στα ερωτικά τους φίλτρα και συμβόλιζε τον έρωτα μέχρι τον μεσαίωνα, στην Γαλατία οι δρυΐδες έκαναν τελετές εξαγνισμού μαζί με καθάριο νερό πηγής, στην Κρήτη ήταν σύμβολο της αγάπης και όταν ένας άνδρας δεχόταν ένα κλωνάρι βασιλικού από μια νεαρή γυναίκα, θεωρείτο δεσμευμένος με αυτήν.

Επίσης και στην χριστιανική παράδοση, θεωρείται ιερό φυτό, αφού αναφέρεται ότι φύτρωσε στο μέρος όπου είχε ταφεί ο Tίμιος Σταυρός, καθοδηγώντας με το έντονο άρωμά την Aγία Eλένη μέχρι την ανακάλυψή του, λόγος που η Oρθόδοξης Eκκλησίας τον χρησιμοποιεί στον αγιασμό

Ποικιλίες

Yπάρχουν περίπου 500 ποικιλίες βασιλικού, με τις ποιο γνωστές να είναι ο πλατύφυλλος, ο κατσαρός, ο μεγαλόφυλλος και ο μελανόφυλλος, ο σγουρός, ο μικρόφυλλος, ο σαραντάφυλλος. Στις περισσότερες ποικιλίες του είναι φυτά μονοετή -ελάχιστες ποικιλίες είναι πολυετείς- με κοινό χαρακτηριστικό τα λεία, λίγο κυρτά, πράσινα ή κόκκινα φύλλα και τα μικρά λευκά λουλούδια το καλοκαίρι, τα οποία εάν τα αφήσουμε δίνουν μικρούς μαύρους σπόρους.

Αναλυτικά

Μεγάλος πράσινος βασιλικός: ο πιο αγαπητός με πλούσια συμπαγή βλάστηση, ωοειδή φύλλα σε πράσινο φωτεινό χρώμα και απαλή ευχάριστη μυρωδιά. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία καθώς παράγει τα καλύτερα αιθέρια έλαια.

Μεγάλος ιώδης βασιλικός:

όμοιος με την ποικιλία «Μεγάλος πράσινος βασιλικός» αλλά διαφέρει στα ιώδη λουλούδια, φύλλα και στελέχη.

Βασιλικός με φουσκωτά φύλλα:

πιο περιορισμένη βλάστηση από τον «Μεγάλο πράσινο βασιλικό» και τον «Μεγάλο ιώδη βασιλικό» με πλατιά, φουσκωτά φύλλα, διπλωμένα στις άκρες, σαν του ραδικιού.

Βασιλικός ο κοινός:

ανθεκτική ποικιλία, όχι πολύ φουντωτός, μικρά φύλλα, λουλούδια άσπρα κι άρωμα πολύ δυνατό. Καλλιεργείται εύκολα και σε γλάστρα.

Βασιλικός Ναπολιτάνο:

τα φύλλα φουσκωτά και διπλωμένα, θυμίζουν του μαρουλιού: η καλύτερη ποικιλία για καρυκεύματα, κονσέρβες και σάλτσα πέστο.

Μαμούθ:

Ποικιλία ημινάνα, με πλούσια βλάστηση και πολύ πλατιά φύλλα. Χρησιμοποιείται κυρίως για αποξήρανση.

Ώκιμο το μικρόφυλλο (Ocimum minimum):

Ξεχωριστό είδος. Νανα ποικιλία έως (20 cm), γνωστός σαν «μικρός βασιλικός» ή «νάνος», φουντωτός με όμορφα πράσινα ή κοκκινωπά φύλλα και χαρακτηριστικό λεπτό άρωμα. Έκτος από γλάστρα, χρησιμοποιείται στις μπορντούρες των κήπων, καθώς δεν χρειάζεται κλάδεμα.

Καλλιέργεια

Ιδιαίτερης αντοχής και ταχείας ανάπτυξης, είναι ένα φυτό εύκολο στην καλλιέργεια του. Ένα μέσης συστάσεως έδαφος, είναι ιδανικό, καθώς στα αργιλώδη εδάφη, δεν αναπτύσσεται καλά, ενώ στα πολύ ελαφρά υποφέρει από έλλειψη υγρασίας. Απαιτεί καλή λίπανση, κυρίως σε κάλιο, καθώς είναι φυτό με μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη για αυτό έχει συνέχεια ανάγκη από λιπαντικά στοιχεία και υγρασία στο έδαφος.

Εάν σας αρέσει το άρωμα του, να θυμάστε ότι ο βασιλικός θέλει πολύ ήλιο, για να αποκτήσει το γνωστό, χαρακτηριστικό του άρωμα, το οποίο εξαρτάται άμεσα από την ηλιοφάνεια.

Εκμετάλλευση – Αποξήρανση

Η συλλογή γίνεται λίγο πριν την ανθοφορία, εάν τον θέλουμε για φαγητό και η ξήρανση σε μέρος δροσερό και αεριζόμενο. Μπορείτε όμως να έχετε βασιλικό στην κουζίνα ως εύκολο καρύκευμα, κόβοντας λίγα φυλλαράκια. Σε αυτή την περίπτωση τα φυτά κορφολογούνται ώστε να αναπτύσσονται νέοι πλευρικοί βλαστοί, επίσης κόβουμε τις ανθοταξίες μόλις σχηματίζονται, για να παραταθεί η ζωή του φυτού. Εάν ακολουθήσουμε αυτές τις απλές συμβουλές μπορεί το φυτό μας να αντέξει ακόμα και χρόνια μέσα στο σπίτι ή τουλάχιστον μέχρι τα μέχρι τα πρώτα κρύα του χειμώνα στον κήπο.

Πολλαπλασιασμός

Ο πολλαπλασιασμός του βασιλικού γίνεται εύκολα με σπόρους, Φεβρουάριο-Μάρτιο μέχρι την αρχή του καλοκαιριού. Κατά την σπορά η θερμοκρασία δεν πρέπει να είναι χαμηλότερη από τους 10-12 °C. Τα φυτά μεταφυτεύονται μόλις βγάλουν 4-5 φύλλα.

Εάν μπουν στο χώμα, φυτεύονται σε γραμμές που απέχουν 30 cm και απόσταση 25-30 cm.

Πηγή: www.greenhost.gr