Φυτοφαγία: Διατροφικά σημεία προσοχής.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επιλέγουν να αποκλείσουν από τη διατροφή τους το κρέας και τα ζωϊκά προϊόντα, για διάφορους λόγους και σε διαφορετικά επίπεδα. Η φυτοφαγία περιλαμβάνει μία ποικιλία διαιτητικών σχημάτων: οι γαλακτο-ωο-φυτοφάγοι (lacto-ovo-vegetarians) καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά, οι ιχθυο-φυτοφάγοι (pesco-vegeterians) καταναλώνουν επιπλέον ψάρια και θαλασσινά, ενώ οι αποκλειστικά φυτοφάγοι (vegans), δεν καταναλώνουν καμία τροφή ζωϊκής προέλευσης, αλλά ούτε και μέλι. Όσο πιο αυστηρό και περιοριστικό είναι το διαιτητικό σχήμα, τόσο μεγαλύτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στον σχεδιασμό του, προκειμένου να είναι πλήρες ως προς τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει.

Σε γενικές γραμμές, στις φυτοφαγικού τύπου δίαιτες τα θρεπτικά συστατικά που συνήθως λαμβάνονται ή απορροφώνται σε ανεπαρκείς ποσότητες από το γαστρεντερικό σύστημα είναι οι υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνες, τα μακράς αλύσου ω-3 λιπαρά οξέα [εικοσαπεντανοϊκό οξύ (EPA), δοκοσαεξανοϊκό οξύ (DHA)], ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το ασβέστιο και οι βιταμίνες D και B12. Οι προσλήψεις των συγκεκριμένων στοιχείων είναι συνήθως επαρκείς στους γαλακτο-ωο-φυτοφάγους και τους ιχθυο-φυτοφάγους.

Πιθανές ελλείψεις

• Οι αποθήκες σιδήρου τείνουν να είναι χαμηλότερες στους φυτοφάγους γενικότερα, χωρίς ωστόσο η σιδηροπενική αναιμία να είναι συχνότερη σε σχέση με τους μη φυτοφάγους. Η πιο άμεσα απορροφήσιμη μορφή σιδήρου, ο αιμικός σίδηρος, βρίσκεται μόνο στο κρέας, τα πουλερικά και τα ψάρια.

• Οι αποκλειστικά φυτοφάγοι μπορεί να έχουν χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, η οποία συνδυαστικά με τις χαμηλές προσλήψεις πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας και βιταμίνης D, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των οστών.

• Ένα άλλο θρεπτικό συστατικό που χρήζει προσοχής ιδιαίτερα από τους αποκλειστικά φυτοφάγους είναι η βιταμίνη B12. Έλλειψή της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ευθύνεται για τη εμφάνιση μη αναστρέψιμων νευρολογικών διαταραχών στο έμβρυο. Επιπλέον, σχετίζεται με υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο αίμα, που αποτελεί γνωστό και σημαντικό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων.

Διατροφική υποστήριξη

• Η σόγια, στις ποικίλες μορφές της, αποτελεί μια χρήσιμη προσθήκη στη φυτοφαγική δίαιτα. Μπορεί να καλύψει τις ανάγκες σε πρωτεΐνες, ενώ κάποια παρασκευάσματα της μπορεί να θεωρηθούν πηγές ω-3 λιπαρών οξέων, όχι όμως των ΕΡΑ και DHA. Η σόγια είναι, επίσης, πλούσια σε σίδηρο, σε μια μορφή η οποία φαίνεται να είναι άμεσα απορροφήσιμη. Κάποια από τα φυτικά συστατικά της σόγιας φαίνεται πως ασκούν προστατευτική δράση έναντι καρδιαγγειακών νοσημάτων, οστεοπόρωσης και κάποιων ειδών καρκίνου.

• Τις διατροφικές πηγές της βιταμίνης Β12 για τους φυτοφάγους συνιστούν το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως επίσης και τα αυγά. Τρόφιμα, δηλαδή, που αποτελούν παράλληλα και καλές πηγές πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας. Για τους αποκλειστικά φυτοφάγους, ωστόσο, τα συγκεκριμένα τρόφιμα δεν συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των όσων καταναλώνουν. Έτσι, μπορεί να χρειαστούν συμπληρωματική χορήγηση της βιταμίνης ή να εντάξουν στη διατροφική τους ρουτίνα προϊόντα επάλειψης από εκχύλισμα μαγιάς, προκειμένου να εξασφαλίσουν τις απαιτήσεις τους στη βιταμίνη.

• Τα ω-3 λιπαρά οξέα ΕΡΑ και DHA, κύριες πηγές των οποίων είναι τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η ρέγκα και το σκουμπρί, είναι σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, τη φυσιολογική όραση, την υγεία της καρδιάς και άλλες ειδικές λειτουργίες του σώματος. Ενώ το ΕΡΑ μπορεί να συντεθεί σε επαρκείς ποσότητες από τον ανθρώπινο οργανισμό, εάν η πρόδρομή του ένωση, το α-λινολενικό οξύ (ALA) προσληφθεί μέσω της δίαιτας (έλαια φυτών και σπόρων, ειδικά του καρυδιού και της ελαιοκράμβης), η σύνθεση του DHA από το ALA είναι λιγότερο αποδοτική. Οπότε μπορεί να απαιτείται συμπληρωματική πρόσληψη για την κάλυψη των αναγκών.

Κυριακού Κατερίνα

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc

 Πηγή:www.eufic.org